Writers in Prison Committee: jaaroverzicht 2010

‘Vandaag waait er weer een wrede wind. Ik denk dat de sfeer in deze rechtszaak die van het land weerspiegelt.’ (Ragip Zarakolu)

(door Job Degenaar)

2010 is wederom een roerig jaar geweest als het gaat om het fundamentele recht op de vrijheid van expressie. International WiPC, opgericht in 1960 en inmiddels tot 64 centra uitgegroeid, bestond vijftig jaar en is om die reden extra actief geweest m.b.t. de verdediging van de vrije meningsuiting.
De toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede aan de gevangen Chinese schrijver Liu Xiaobo is een prachtig resultaat, evenals, na bijna vijftien jaar huisarrest, de vrijlating van Aung San Suu Kyi (Honorary Member van PEN Nederland).
Een dieptepunt vormt echter het onverminderde aantal moorden in Mexico, ook op schrijvers en uitgevers die kritische stukken publiceerden over drugskartels of corruptie van lokale overheden. Zorgwekkend is ook de situatie van de populaire Birmese komiek en dichter Zargana (pseudoniem voor Maung Thura). Hij werd door een geheime rechtbank tot 35 jaar gevangenisstraf veroordeeld, omdat hij tegenover de buitenlandse pers het trage handelen van de militaire regering laakte na de cycloon Nargis in mei 2008, waarbij circa 80.000 mensen omkwamen. Zargana begon zelf na de ramp een particuliere hulpactie voor de overlevenden.
De bovengenoemde gevallen zijn slechts voorbeelden van de ongeveer 900 cases die het WiPC op dit moment onderzoekt en waartegen het actie onderneemt. Ieder jaar is het weer schokkend om te zien hoe gemakkelijk schrijvers en intellectuelen in de cel belanden doordat ze eenvoudigweg voor hun mening uitkomen.

Het jaarthema van het WiPC was Because Writers Speak Their Minds. In verband met de viering is er een aparte campagne op touw gezet en een website met dit onderwerp gelanceerd waarop interessant archiefmateriaal te vinden is (zie deze pagina op internationalpen.org.uk). Op de website staan verder onder meer oude notulen van congressen en 50 prominente cases van de Case List, van onder anderen Josef Brodsky, Breyten Breytenbach, Vaclav Havel, Nawal El Saadawi, Irina Ratushinskaya, Jack Mapanje, Salman Rushdie, Aung San Suu Kyi, Ken Saro-Wiwa, Anna Politkovskaya, Hrant Dink en Liu Xiaobo.

Voorts werden PEN-centra die geen WiPC-afdeling hebben, aangemoedigd een oprichting te overwegen. Ook het Honorary Membership van gevangen en/of vervolgde schrijvers werd extra onder de aandacht gebracht, alsmede het zoeken naar nieuwe fondsen om het WiPC financieel te steunen. Oxfam Novib bekostigt momenteel voor een belangrijk deel de WiPC-centra. Het laatste extra actiepunt was het ondertekenen van een resolutie, samen met 39 andere mensenrechtenorganisaties, die zich wereldwijd keert tegen ‘defamation of religions’.

WiPC Nederland

WiPC Nederland heeft zich actief ingezet bij ruim dertig RAN’s, d.w.z. samen met zoveel mogelijk andere WiPC-centra officiële brieven gestuurd naar regeringsleiders en ambassades van o.a. Cuba, Mexico, Birma, Azerbeidjan, Iran en China om wereldwijd druk uit te oefenen. Hoewel men zijn vraagtekens kan zetten bij het effect van dit soort acties, blijkt toch herhaaldelijk dat mondiale pressie haar vruchten afwerpt en dat gevangen schrijvers zich gesteund weten als ze niet worden vergeten.

Op 15 februari waren de Iran-besprekingen bij de VN in Genève i.s.m. PEN International, Human Rights Watch en andere Non Governmental Organisations. Het thema luidde: ‘Faith and Free Speech: Defamation of Religions and Freedom of Expression’. WiPC Nederland heeft over deze bijeenkomst vooraf contact gezocht met de diplomatieke Nederlandse vertegenwoordiging bij de VN en ontving na afloop dit bericht: ‘In de interventie tijdens de UPR (Universal Periodic Review – JD) voor Iran heeft Nederland ervoor gepleit dat Iran ongehinderde toegang tot het internet verleent. Een groot aantal andere Westerse landen hebben Iran opgeroepen andere aspecten van de vrijheid van meningsuiting te respecteren. Iran zegt de Nederlandse aanbeveling te zullen opvolgen. Hoogachtend, Robert-Jan Sieben’.

Ons WiPC heeft de decemberactie om Nobelprijswinnaar Liu Xiaobo vrij te krijgen van harte ondersteund door persberichten naar de nieuwsmedia te sturen, gedichten van hem te vertalen (uit het Engels), een felicitatie naar Liu in zijn gevangenis te sturen en de verantwoordelijke autoriteiten aan te schrijven.

Er is hernieuwd contact gelegd tussen PEN Nederland en de Nederlandse afdeling van Amnesty International met het doel in de nabije toekomst voor bepaalde projecten samen te werken. De samenwerking met WiPC Vlaanderen heeft zich gecontinueerd in onder meer een gezamenlijk Empty Chair-project tijdens een literatuurfestival in Antwerpen en het gebruik van de bloemlezing ‘Gevangen Woorden’ (uitgave Babel Utrecht i.s.m. PEN Nederland) bij Vlaamse projecten op scholen.

Het WiPC heeft via de eigen website en andere media, manifestaties en lezingen informatie verspreid over het werk van de PEN en het WiPC in het algemeen en over allerhande misstanden m.b.t. de vrijheid van expressie in het bijzonder.

De jaarlijkse wenskaartenactie, met het verzoek aan de leden om gevangen auteurs een kaartje te sturen, werd begin december per e-mail naar de leden verzonden. Verschillende leden hebben toegezegd kaarten te zullen sturen.
Op het congres in Tokio (voor een uitgebreid verslag daarvan zie elders op deze website) zijn de resoluties aangescherpt die later door de Assembly konden worden goedgekeurd en zijn er belangrijke stappen gezet voor toekomstige plannen van het WiPC.

De Honorary Members zijn, voorzover mogelijk, ook niet vergeten. Er werden felicitaties gestuurd naar Ragip Zarakolu vanwege een proces dat hij gewonnen had, naar de vrijgekomen maar verbannen Cubaan Mijail Bárzaga Lugo en de vrijgekomen Birmese oppositieleider en schrijfster Aung San Suu Kye.

Overzicht per maand van de cases in 2010 – een selectie

Januari

05/01
Mexico
Het bericht bereikt International PEN dat José Alberto Velázquez López, uitgever van Expresiones de Tulum, op 22 december 2009 is doodgeschoten in Cancún (Quintana Roo State). De krant is in de voorafgaande maanden meerdere keren aangevallen en er waren doodsbedreigingen aan het adres van de redactie en uitgever vanwege de kritische toon van de krant t.a.v. locale autoriteiten. Velázquez López was de zevende journalist die in 2009 vermoord werd in Mexico en de zevenentwintigste sinds 2004.

07/01
China
Liu Xiaobo, in 2010 Nobelprijswinnaar van de Vrede, beroemd schrijver, oud-voorzitter en bestuurslid van het Independent Chinese PEN Centre, gaat in hoger beroep. Hij was op 25 december 2009 tot 11 jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens ‘aanzetten tot subversieve activiteiten’ door zijn rol als oprichter van het Charter 08-document, waarin gepleit wordt voor politieke hervormingen en eerbiediging van de mensenrechten in China. Het vonnis leidde internationaal tot grote protesten.

10/01
Turkije
Op 24 december 2009 wordt Muharrem Erbey, een gerespecteerde advocaat inzake mensenrechten, schrijver en lid van de Turkse PEN, gearresteerd in Diyabakir (zuidoost Turkije), samen met tachtig anderen die banden zouden hebben met de verboden Koerdische Arbeiders Partij (PKK). Erbey is ook vice-president van de Human Rights Association (IHD), die onderzoek deed naar verdwijningen en onopgeloste moorden. International PEN brengt zijn arrestatie in verband met zijn advocatuur inzake mensenrechten.

11/01
China
Schrijver Zhao Shiying, algemeen secretaris van de Independent Chinese PEN Centre (ICPC), wordt gearresteerd zonder aanklacht. Men vreest dat hij wordt vastgehouden vanwege zijn dissidente geschriften en activiteiten. Ook China heeft artikel 19 van het International Covenant on Civil and Political Rights ondertekend.

11/01
Azerbeidjan
Uitgever Eynulla Fatullayev, in april 2007 aangehouden en vastgezet om politieke redenen, is beschuldigd van drugsbezit in de gevangenis op 31 december 2009. Fatullayev is uitgever van het Russischtalig weekblad Realny Azerbaijan en het Azeri-talige weekblad Gündelike Azerbaijan. Fatullayev zit een gevangenisstraf uit van acht en een half jaar wegens smaad, terrorisme, opruiing van etnische minderheden en belastingontduiking. Als hij schuldig wordt bevonden, loopt hij de kans drie jaar langer vast te zitten.

12/01
Mexico

Opnieuw wordt een ontvoerde journalist, Valentín Valdés Espinosa, mede-oprichter en journalist van dagblad Zócalo de Saltillo, vermoord teruggevonden. Dit gebeurde in Saltillo, Coahuila state. Voordat hij werd doodgeschoten, is hij gemarteld. Het WiPC dringt bij de autoriteiten aan op onderzoek en op het uitvoeren van een effectief programma waarmee journalisten beschermd kunnen worden. Mexico is voor journalisten een van de gevaarlijkste landen ter wereld.

13/01
Sri Lanka
Tamil journalist Jayaprakash Sittampalam Tissainayagam wordt vrijgelaten. Hij was in maart 2008 opgepakt en veroordeeld tot twintig jaar gevangenis vanwege zijn kritische geschriften. Hij werd veroordeeld in strijd met artikel 19 van het International Covenant on Civil and Political Rights van de Verenigde Naties, dat Sri Lanka mede heeft ondertekend.

Februari

02/02
China
Het goede nieuws komt binnen dat Zhao Shiying is vrijgelaten (zie 11/1). Helaas zitten er in China nog vele schrijvers gevangen om hun meningsuiting, wat strijdig is met artikel 19 van het ICCPR.

03/02
Mexico
Uitgever en publicist Jorge Ochoa Martínez is op 29 januari doodgeschoten en is daarmee de tweede vermoorde journalist in dit jaar. Hij had vooraf geen doodsbedreigingen gemeld. Hij schreef en publiceerde artikelen over onderwerpen als drugshandel, corruptie en de slechte beveiliging van journalisten.

11/02
China
Het hoger beroep in de zaak van schrijver Liu Xiaobo wordt afgewezen (zie 7/1). PEN gaat door onmiddellijke vrijlating te vragen van al diegenen die in China onrechtmatig vastzitten m.b.t. artikel 19 van het ICCPR.

26/02
Sri Lanka
Columnist Pregeeth Ekanaliyagoda wordt sinds 24 januari 2010 vermist. PEN vreest dat regeringsgezinde troepen verantwoordelijk zijn voor zijn verdwijning en vraagt om een grondig onderzoek. Journalisten in Sri Lanka worden bedreigd en zijn mikpunt om afwijkende standpunten, ondanks de ondertekening van artikel 19 van het ICCPR van de VN.

Maart

01/03
China
Schrijver, uitgever en mensenrechtenactivist Tan Zuoren heeft vijf jaar gevangenisstraf gekregen vanwege opruiende subversieve activiteiten tegen de autoriteiten. International PEN meent dat de beschuldiging jegens Tan Zuoren en diens detentie onrechtmatig zijn en eist onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating op grond van artikel 19. Zuoren schreef o.m. een essay over het bloedbad op het Tiananmen Plein in 1989. Hij gelastte in een artikel ook een onderzoek naar de dood van schoolkinderen in mei 2008 tijdens de aardbeving in Sichuan.

01/03
Nepal
Publicist en mediabekendheid Arun Singhaniya wordt na afloop van een hindoe-festival doodgeschoten. Het motief voor diens moord is onbekend. Journalisten en schrijvers zijn geregeld doelwit van spot, haat en intimidatie in Nepal. In de afgelopen drie jaar zijn drie journalisten in Nepal om het leven gebracht. Ook Nepal heeft artikel 19 ondertekend.

08/03
International Women Day
Het International WiPC herdenkt vrouwelijke auteurs die vermoord werden, gevangen zitten of vervolgd worden.

09/03 Azerbeidjan
Eynulla Fatullayev, de journalist die in april 2007 acht en een half jaar celstraf kreeg, heeft twee maanden isolatie erbij gekregen wegens drugsbezit. Hij vreest in een brief voor zijn leven en beweert dat de heroïne bij hem door anderen moedwillig was geïnjecteerd. Zes jaar eerder was ook een vrouw die getuigde tegen criminele activiteiten binnen de regering in dezelfde gevangenis overleden aan een overdosis heroïne. Het WiPC van International PEN meent dat hij wordt vastgehouden vanwege zijn kritische geschriften over Azeri-mensenrechten (zie ook 11/1).

11/03 Vietnam
Schrijfster en journaliste Tran Khai Thanh Thuy krijgt drie en een half jaar gevangenisstraf. PEN gaat ervan uit dat Thanh Thuy veroordeeld is vanwege haar meningsuiting. Ze heeft publiekelijk haar steun betuigd aan zes dissidenten die een proces wachten. Haar man werd op dezelfde dag gearresteerd en kreeg twee jaar gevangenisstraf, die echter opgeschort werd i.v.m. de zorg voor hun jongste dochter (13). Ook Vietnam heeft artikel 19 (ICCPR) ondertekend. Thuy lijdt aan diabetes en tuberculose. Men vreest voor haar gezondheid in de gevangenis in Hanoi.

12/03 Azerbeidzjan
De internetschrijvers Emin Milli and Adnan Hajizade, in juli 2009 gearresteerd, krijgen respectievelijk twee en twee en een half jaar cel, wat in strijd is met het ondertekende artikel 19 (ICCPR). De beschuldigingen luiden: ‘hooliganisme’ en ‘toebrengen van lichamelijk geweld’ bij een gevecht buiten een bar. Alom wordt geloofd dat deze beschuldigingen bedacht zijn en dat hun internetberichten over corruptie van de regering, onderwijs en de vrijheid van meningsuiting de werkelijke redenen zijn.

18/03 Iran
De vooraanstaande journalist Emadeddin Baghi wordt, samen met vijftig andere schrijvers en journalisten, vastgehouden in Iran na de crackdown die volgde op de presidentiële verkiezingen van 12 juni 2009. International PEN is een campagne begonnen om deze gevangenen vrij te krijgen, genaamd ‘Our society will be a free society’. Met deze leus wordt gerefereerd aan een uitspraak van Ayatollah Ruhollah Khomeini op de vooravond van de revolutie in 1979.

19/03 Vietnam
Uitgever en katholiek priester Nguyen Van Ly wordt voorwaardelijk vrijgelaten op medische gronden. De noodzakelijke medicijnen zijn niet voorhanden in de gevangenis. Men verwacht dat hij in maart 2011 terugkeert om zijn achtjarige gevangenschap te voltooien. Zijn vonnis is in strijd met het ondertekende artikel 19 (ICCPR).

20/03 Afghanistan
Journalist Ahmed Ghous Zalmai, journalist/uitgever Mohammad Ateef Noori en Mullah Qari Mushtaq worden vrijgelaten. Zalmai en Mushtaq zaten een twintigjarige en Noori een vijfjarige gevangenisstraf uit. In september 2008 waren ze beschuldigd van het publiceren van de koran in een Dari-vertaling. Het Arabische origineel ernaast ontbrak, wat de islamitische wet vereist. Ook stonden er volgens de autoriteiten fouten en verkeerde interpretaties in de vertaling.

26/03 Colombiaa
De controversiële uitgever en publicist Clodomiro Castilla Ospina van de lokale krant El Pulso del Tiempo is op 19 maart in Montería (Córdoba) doodgeschoten. Hij ontving sinds 2006 geregeld doodsbedreigingen vanwege zijn berichten over lokale corruptie en genoot bescherming van de staat, hoewel zijn verzoek om veiligheidsmaatregelen in november 2009 werd geweigerd. Hij schreef onlangs over corruptie van lokale overheden, landeigenaren en hun banden met paramilitaire groepen. International PEN vraagt de regering om een grondig onderzoek.

31/03 Turkije
Uitgever en mensenrechtenactivist Ragip Zarakolu, Honorary Member van PEN Nederland, en schrijver Mehmet Güler, kunnen zeven en een half jaar gevangenisstraf krijgen vanwege Gülers roman ‘More Difficult Decisions than Death’ onder artikel 7/2 van de Anti-Terrorisme Wet, wegens het verspreiden van propaganda voor de verboden Koerdische Arbeiders Partij. Tegen hen is in mei 2009 een proces aangespannen. Op 10 juni zou het volgende verhoor plaatsvinden. Zarakolu zei daarover: “When the case was opened, there was a cold strong wind blowing through the country. When our acquittal was suggested in November, the atmosphere was warm and soft. Today a harsh wind is blowing again. I think the atmosphere in this trial reflects that of the country.”
Sinds de jaren zeventig is Zarakolu voorwerp van haat, intimidatie en lange processen vanwege zijn publicaties over rechten van minderheidsgroeperingen. Hij zat ook drie jaar gevangen. Bovendien werd hem lange tijd het reizen naar het buitenland belet. Zijn zaak is een van de vijftig voorbeeldcases die het International WiPC op zijn website heeft staan.

April

13/04 Mexico
Opnieuw wordt een journalist vermoord: Enrique Villicaña Palomares. Een correspondent, Ramón Ángeles Zalpa, is vermist sinds 6 april in Michoacán State. Op 5 april werd Villicaña ontvoerd en vijf dagen later met doorgesneden keel teruggevonden. Het motief voor zijn dood is nog onbekend. Villicaña had aan de staat Michoacán bericht dat hij bedreigingen had ontvangen, maar de autoriteiten ondernamen geen actie om hem te beschermen. Villicaña is de vijfde journalist die dit jaar in Mexico vermoord is.

22/04 Kameroen
Krantredacteur Germain S. Ngota sterft in de Kondegui-gevangenis in Yaoundé door gebrek aan medische zorg. International WiPC heeft aan de president van Kameroen om een diepgaand onderzoek gevraagd. Bibi, zoals iedereen hem kende, was sinds februari van dit jaar een van de drie gevangen journalisten die corruptie onderzochten op presidentieel niveau en bij oliemaatschappijen. Veiligheidsagenten hanteerden in de gevangenis psychologische en fysieke martelingen om de journalisten te dwingen de bron te noemen waarop hun aantijgingen waren gebaseerd.

23/04 China/Tibet
De Tibetaanse schrijver Tagyal (auteursnaam Shogdung) wordt gearresteerd en in afzondering opgesloten na de autoriteiten in een open brief op vreedzame wijze te hebben bekritiseerd. Zijn isolement is strijdig met artikel 19 van het door China ondertekende ICCPR. Zijn kritiek betrof de reactie van de regering op de aardbeving in de westelijke provincie van Qinghai. Zijn meest recente boek, Namsa Ko Jed (De scheiding tussen hemel en land), dat handelt over de neergeslagen opstand in Tibet in 2008, is echter nog kritischer ten aanzien van de autoriteiten.

29/04 Sri Lanka
Er wordt gevreesd voor de veiligheid van Tamil-journalist Jayaprakash Sittampalam Tissainayagam. Hij zou door regeringsinstanties geïntimideerd worden sinds zijn voorwaardelijke vrijlating op 11 januari 2010. In maart 2008 was hij opgepakt en tot 20 jaar gevangenisstraf veroordeeld vanwege zijn kritische geschriften, die ‘communal disharmony’ zouden veroorzaken. Zijn detentie is in strijd met het door Sri Lanka ondertekende artikel 19 van het ICCPR.

Mei

03/05 World Press Freedom Day
De persvrijheid staat centraal. Schrijvers en journalisten die hun levens verloren door hun beroep gewetensvol uit te oefenen, worden geëerd. Centraal thema is dit jaar de straffeloosheid van diegenen die schrijvers en journalisten vermoordden en nooit veroordeeld werden.

14/05 Iran
De Canadees-Iraanse journalist, cineast en schrijver Maziar Bahari wordt bij afwezigheid veroordeeld tot 13 en een half jaar omdat hij het land in gevaar zou hebben gebracht door het organiseren van een opstand tegen de staat, met de bedoeling om misdaden te plegen tegen de staat. Ook zou hij o.m. vertrouwelijke documenten in handen hebben gehad en propaganda tegen het regime hebben gevoerd en de Hoogste Leider en de president hebben beledigd Hij verblijft in het buitenland. Zijn vonnis is in strijd met artikel 19 (ICCPR). In juni 2009 kwam hij op borgtocht vrij. Sindsdien voert hij campagne om andere Iraanse dissidente gevangenen vrij te krijgen. Bahari is een van de ruim 100 Iraanse oppositieleiders en dissidenten die beschuldigd worden van het oproepen tot een paarse revolutie.

20/05 Mexico
Journalist Evaristo Ortega Zárate, redacteur van de locale nieuwskrant Espacio, in de staat Veracruz, wordt sinds 20 april vermist. Ortega’s zus ontving verscheidene SMS-berichten van hem waarin hij schreef dat hij gearresteerd was in de staat Xalapa. De politie ontkent elke betrokkenheid. Het vermoeden bestaat dat hij ontvoerd werd vanwege zijn artikelen over drugshandel.

27/05 Sudan
In Sudan zijn op 16 mei drie journalisten vastgezet, van wie twee in afzondering. Een is gemarteld. Het gaat om Abu Zara al-Amin, Ashraf Abdel Aziz en Dahab Ibrahim. Allen schrijven voor de oppositionele krant Rai al-Shaab. Abu Zar al-Amin is in hechtenis genomen nadat hij electroshocks kreeg toegediend. Bij een inval in het kantoor van de krant werden materiaal en kopieën van de laatste editie meegenomen en werd de uitgeverij gesloten. De krant had recentelijk bericht dat Iran een wapenfabriek in Sudan had laten bouwen die Afrika en het Midden-Oosten van wapenbenodigdheden voorzag. De regeringspartij verweet de krant dat het contact tussen Sudan en de Verenigde Staten beschadigd was en noemde de informatie vals. Ook zijn er invallen geweest bij andere kritisch georiënteerde kranten. De Sudanese president Omar al-Bashir, beschuldigd van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in Darfur, was herkozen onder grote pressie en de dreiging van repressieve maatregelen.

Juni

01/06 Azerbeidzjan
Het Europese Gerechtshof van Mensenrechten heeft op 22 april uitgesproken dat de aantijgingen tegen Eynulla Fatullayev in 2007 strijdig waren met zijn recht op vrije meningsuiting en dat hij direct vrijgelaten dient te worden en compensatie zou moeten krijgen.
(zie ook 09/03)

05/06 China
De vooraanstaande dichter, toneelschrijver en prozaschrijver Zhang Jianhong (aka Li Hong) wordt vrijgelaten op medisch voorschrift. Zijn toestand is kritiek vanwege een slopende zenuwziekte. Hij verblijft op de Intensive Care-afdeling en kan niet spreken en schrijven. Hij kreeg zes jaar gevangenisstraf omdat hij kritisch had geschreven over de regering. International PEN beschouwt zijn detentie in strijd met artikel 19 van het ICCPR.

10/06 Turkije
Verheugend nieuws is dat uitgever en mensenrechtenactivist Ragip Zarakolu vrijgesproken is in het recente proces dat tegen hem was aangespannen. Mehmet Güler werd veroordeeld tot 15 maanden gevangenisstraf, wat zeer teleurstellend is en in strijd is met het ICCPR en artikel 10 van de Europese Conventie over Mensenrechten. Meer over hun zaak: zie 31/03.

23/06 Iran
Op 23 juni is vooraanstaand journalist en mensenrechtenactivist Emadeddin Baghi op borgtocht vrijgelaten. Het proces gaat echter door. Hij was op 28 december 2009 gearresteerd op grond van een twee jaar oud interview met Ayatollah Hossein-Ali Montazeri, een invloedrijke geestelijke die in december 2009 stierf en kritisch stond tegenover de presidentiële verkiezingen.

24/06 Rwanda
Jean Leonard Rugambage, redacteur van de verboden krant Umuvugizi wordt doodgeschoten, nadat hij bedreigingen had ontvangen. Vermoedelijk gebeurde dat omdat hij een artikel had gepubliceerd over betrokkenheid van de regering bij de gevangenneming van een vroegere Rwandese legercommandant.

28/06 Mexico
Journalist Juan Francisco Rodríguez Ríos en zijn echtgenote, journaliste María Elvira Hernández Galena, zijn doodgeschoten. Rodríguez was enkele dagen daarvoor aanwezig op een conferentie over het groeiende geweld tegen journalisten.

Juli

05/07 Mexico
Journalist Hugo Alfredo Olivera Cartas (27) wordt doodgeschoten. In februari van dit jaar had hij een klacht ingediend over mishandeling door de federale politie bij het verslaan van een artikel over een moord op 18 februari van dit jaar. Het aantal vermoorde journalisten in 2010 in Mexico komt hiermee op acht.

12/07 Cuba
De onafhankelijke journalisten Julio César Gálvez Rodríguez, José Luis García Paneque, Ricardo Severino González Alfonso, Léster Luis González Pentón, Pablo Pacheco Ávila en Omar Moisés Ruíz Hernández worden vrijgelaten en op Havana Airport verenigd met hun familie voordat ze aan boord stappen van het vliegtuig naar Spanje. Vermoedelijk is uitzetting uit het land een voorwaarde voor de vrijlating. Nog vier andere journalisten worden in de komende dagen vrijgelaten, onder wie onze Honorary Member Mijaíl Bárzaga Lugo (1967), die tot 15 jaar gevangenisstraf was veroordeeld:

14/07 Cuba
Ook de journalisten Normando Hernández González en Omar Rodríguez Saludes worden vrijgelaten.

15/07 Cuba
Onze Honorary Member Mijail Bárzaga Lugo komt vrij en landt op 15 juli in Madrid. Lugo (1967), journalist en mensenrechtenactivist, schreef en interviewde voor onafhankelijke Cubaanse media in het buitenland. Hij behoort tot de groep van 75 gearresteerde dissidenten tijdens de Cubaanse Zwarte Lente in 2003 en kreeg 15 jaar gevangenisstraf vanwege staatsvijandige activiteiten.

20/07 Turkije
Uitgever/journalist Ragip Zarakolu en auteur Mehmet Güler wordt opnieuw een proces aangedaan vanwege een ander boek van Güler: ‘The KCK File/The Global State and Kurds Without a State’. Opnieuw worden beiden beschuldigd van het ondersteunen van de verboden Koerdische Politieke Partij, de PKK.

22/07 Cuba
Alfredo Pulido López komt tenslotte ook vrij en landt in Spanje.

23/07 China
De Uyghurse journalist en redacteur Hailaite Niyazi, die in oktober 2009 gearresteerd was, is veroordeeld tot 15 jaar gevangenisstraf vanwege het in gevaar brengen van de staatsveiligheid door zijn berichtgeving over het oproer in de hoofdstad Urumqi in de Autonome Republiek Xinjiang Uyghur in juli 2009.
Het vermoeden bestaat dat zijn kritische houding in interviews met buitenlandse media t.a.v. de overheid in de dagen na het oproer de aanleiding vormden van zijn arrestatie.

Augustus

19/08 Cubaa
In Cuba worden opnieuw twee dissidenten naar Spanje verbannen: dichter en mensenrechtenactivist Régis Iglesias Ramírez en journalist José Ubaldo Izquierdo Hernández

23/08 Cuba
Nog eens drie dissidenten van de groep die in 2003 gevangen genomen was, komen vrij: de journalisten Fabio Prieto Llorente, Juan Carlos Herrera Acosta en Juan Adolfo Fernández Saínz.

September

02/09 Kameroen
Redacteur en verslaggever Robert Mintya van dagblad Le Devoir zit sinds februari 2010 gevangen en is naar een ziekenhuis gebracht, nadat hij door andere gevangenen was mishandeld. Hij heeft slechts beperkte toegang tot medische zorg. Hij zou gearresteerd zijn omdat hij valse informatie had verspreid over president Biya.

23/09 Kirgizië
De ernstig zieke Oezbeekse journalist Ulugbek Abdusalamov wordt sinds 14 juni 2010 gevangen gehouden vanwege zijn verslaggeving over mensenrechtenschendingen in het zuiden van het land. Een eerlijk proces heeft hij nooit gehad.

24/09 Cuba
Bibliothecaris en mensenrechtenactivist José Miguel Martínez Hernández en journalist Miguel Galván Gutiérrez komen eveneens aan in Madrid.

29/09 Iran
Een Revolutionair Gerechtshof veroordeelt de Iraans-Canadese journalist en blogger Hossein Derakhshan tot 19 en een half jaar celstraf. Hij wordt sinds 1 november 2008 vastgehouden vanwege zijn kritische commentaren op zijn weblog over zijn vaderland. Na enkele jaren in Canada en Engeland te hebben gewoond, werd hij bij aankomst in Iran gearresteerd. Hij wordt beschuldigd van spionage voor Israël, na zijn reis naar dat land, die in de pers breed was uitgemeten.

30/09 Turkije
Het eerste verhoor van Ragip Zarakolu en Mehmet Güler over een boek van Güler wordt uitgesteld. Het boek, The KCK File/The Global State and Kurds Without a State, zou de verboden Koerdische partij PKK steunen. Güler had al 15 maanden celstraf gekregen wegens een eerder verschenen boek.

Oktober

05/10 Azerbeidzjan
Eynulla Fatullayev is totaal tot drie jaar detentie veroordeeld wegens het bezit van drugs. In werkelijkheid zou hij zijn veroordeeld vanwege zijn berichtgevingen over schendingen van mensenrechten. Hij was al tot ruim 8 jaar veroordeeld vanwege het schrijven van een artikel dat laster over en haat en ophitsing tegen de autoriteiten bevatte. Hij heeft altijd ontkend de schrijver ervan te zijn.

02/10 Turkije
Het proces tegen Ragip Zarakolu over Mehmet Gülers boek (zie 30/09) is uitgesteld tot 2 december 2010..Hij wordt beschuldigd van steunbetuiging aan de verboden Koerdische PKK-partij.

11/10 Syrië
In Damascus wordt sinds december 2009 Tal Al-Mallouhi, een 19- jarige blogger, dichteres en studente, vastgehouden vanwege haar online-teksten en –gedichten, die politieke en sociale onderwerpen bevatten. Zij wordt beschuldigd van spionage voor een niet nader genoemd land. Voor haar gezondheid wordt gevreesd.

12/10 China
Volgens berichten zijn er meer dan dertig Chinese schrijvers en intellectuelen die de Nobelprijswinnaar Liu Xiaobo steunen, gearresteerd, gewaarschuwd of onder huisarrest geplaatst. Daaronder bevinden zich twaalf leden van het Independant Chinese Centre. Vooral over Liu’s vrouw, Xia, die sinds 10 oktober huisarrest heeft, maakt men zich ernstig zorgen.

25/10 Jemen
Abdulaelah Haider Shaea, een journalist die bekend staat om zijn verslaggeving over islamitische groepen op het Arabische schiereiland, wordt beschuldigd van het voornemen de president en zijn zoon te vermoorden. De beschuldigingen zouden bedacht zijn. Voor martelingen en ‘ill treatment’ wordt gevreesd.

November

05/11 Azerbeidzjan
Opnieuw wordt op vernederende wijze, namelijk gekooid, Eynulla Fatullayev, verhoord over vermeend drugsbezit, waarvoor hij twee en een half jaar cel extra zou krijgen, boven de acht en een half jaar waartoe hij al veroordeeld was. Internationale waarnemers zeggen dat deze aanklacht bedacht is en geven aan dat de werkelijke reden zijn berichtgevingen over schendingen van mensenrechten is.

06/11 en 08/11 Rusland

Twee Russische journalisten, Oleg Kashin en Anatoliy Adamchuk, zijn aangevallen, respectievelijk op 6 en 8 november. Volgens mensenrechtenorganisaties gaat het om afstraffingen vanwege hun berichtgeving over de aanleg van een discutabele snelweg in het Khimki-bos bij Moskou. In 2008 werd journalist Mikhail Beketov vanwege zijn artikelen over het Khimki-project aangevallen, tegen wie aanhoudend processen gevoerd worden. Volgens de defamation-wetgeving belasterde hij een officiële regering in de regio.

15/11 Dag van de Gevangen Schrijver, Wereldwijd
Het WiPC, dat in Brazilië in 1960 opgericht werd n.a.v. ernstige schendingen van de vrijheid van meningsuiting bij fascistische regimes in Europa, in het communistische Oostblok en in postkoloniale landen, viert deze dag zijn vijftigjarig bestaan met de nadruk op vijf cases:
Hossein Derakshan, de blogger die tot 20 jaar gevangenisstraf in Iran werd gevonnist;
Robert Mintya, redacteur van een Kameroens dagblad, die, in afwachting van zijn proces, in slechte gezondheid verkeert nadat hij door celgenoten was aangevallen in de gevangenis;
Tal Al-Mallouhi, de 19-jarige Syrische blogger, dichter en student, die van spionage wordt beschuldigd en sinds 27 december 2009 afgezonderd wordt gehouden in Damascus;
Dilmurod Saidov, onafhankelijk journalist uit Oezbekistan, die twaalf jaar gevangenisstraf heeft gekregen op grond van een verzonnen aanklacht en die geen medische behandeling krijgt voor zijn tuberculose;
José Bladimir Antuna García, een journalist die in Mexico in november 2009 vermoord werd en wiens moordenaars nooit geïdentificeerd en vervolgd werden.

15 /11 Birma
Onze Honorary Member Aung San Suu Kye wordt in Rangoon vrijgelaten. Een fantastisch bericht op de Dag van de Gevangen Schrijver. Zie ook eerdere berichtgeving hierover op onze website. Zargana, de geliefde dichter-acteur-komiek, zit echter geïsoleerd zijn veroordeling van 35 jaar celstraf in de Myitkyina-gevangenis uit, nadat hij zich in 2008 tegenover internationale journalisten kritisch uitliet over de regeringshulp na de cycloon Nargis. Zijn gezondheid loopt volgens berichten gevaar, omdat hij een ‘ill-treatment’ krijgt.

19/11 Azerbeidzjan
Twee bloggers, de ‘Donkey-bloggers’ Emin Milli en Adnan Hajizade komen vrij. Eynulla Fatullayev blijft echter gevangen. De bloggers maakten een satire over de opmerkelijk grote import van ezels in Azerbeidjan. Ze werden beschuldigd van ‘hooliganism’ en het veroorzaken van lichamelijk geweld en kregen twee resp. twee en een half jaar celstraf. Mensenrechtenorganisaties geloven dat deze beschuldigingen verzonnen zijn en dat ze in werkelijkheid veroordeeld zijn vanwege hun kritiek op de regeringscorruptie.

December

04/12 China
Het bericht komt binnen dat de uitreiking van de Nobelprijs voor de Vrede, bedoeld voor Liu Xiaobo, op 10 december zal zijn. Liu zit gevangen en zijn vrouw, Liu Xia, heeft huisarrest. Ook zijn vrienden kunnen de prijs in Oslo niet in ontvangst nemen: op het vliegveld van Bejing kregen ze een reisverbod. Liu zit met nog meer dan veertig andere schrijvers, van wie er drie leden van het Independant Chinese PEN Centre zijn, gevangen. Sinds de openbaarmaking van de toekenning heeft de Chinese regering felle tegenacties gehouden, waarin ze Liu een crimineel noemden. Zijn steunbetuigers zijn lastig gevallen. Andere regeringen werden gewaarschuwd geen vertegenwoordigers te sturen naar de prijsuitreiking in Oslo.

5/12 Iran
Vooraanstaand journalist en mensenrechtenactivist Emadeddin Baghi is teruggekeerd naar de gevangenis ondanks gezondheidsproblemen. Hij was in september 2010 veroordeeld tot zes jaar celstraf vanwege een interview dat hij gaf aan BBC’s Persian Service in 2008. Hij mag geen familiebezoek ontvangen. Het interview was met de ayatollah Hossein-Ali Montazeri, een invloedrijke geestelijke die in december 2009 overleed. Montazeri kritiseerde de presidentiële verkiezingen in juni. Baghi verbleef zes maanden in de beruchte Evin-gevangenis in Teheran voor hij vrijkwam tegen betaling van 200.000 Amerikaanse dollars. Voor die tijd zat hij al jaren gevangen omdat hij ‘de nationale veiligheid in gevaar bracht’ en leugens verspreidde, o.a. in zijn boek ‘De tragedie van democratie in Iran’. Zijn nieuwsblad Joumhouriat was al in 2003 verboden. Hij schreef meer dan twintig boeken, waarvan er zes in Iran verboden werden, en ontving internationale persprijzen.

08/12 Armenië
Nikol Pashinyan, gevangen oppositie-politicus en redacteur van het nieuwsblad Haykakan Zhamanak (Armenian Times) is geslagen in de gevangenis en geïsoleerd opgesloten. Hij zit een straf uit van vier jaar gevangenis voor betrokkenheid bij gewelddadige demonstraties, een beschuldiging waaraan sommigen twijfelen. Zijn advocaat denkt dat hij de straf kreeg vanwege een serie redactionele bijdragen die hij in de gevangenis schreef en publiceerde, waarin hij de corruptie in het Armeense gevangenissysteem aan de kaak stelde. Hij bleef ondanks een verbod doorschrijven.

10/12 Turkije
Bij enkele leden van PEN Nederland rees de vraag of PEN International zich ook buigt over de case van de Turks-Duitse schrijver/mensenrechtenactivist Dogan Akhanli. Akhanli nam het risico in augustus naar Turkije te komen omdat zijn vader op sterven lag en werd meteen gearresteerd. Enkele individuele PEN-centra, waaronder de Duitse PEN, begonnen in november een actie om de druk op vrijlating op te voeren. International WiPC, bij monde van Sara Whyatt, Interim Executive Director van International WiPC, antwoordde het volgende op onze vraag of International WiPC zich ook voor Akhanli inzet: ‘We do indeed know of the case of Dogan Akhanli but at present will not be taking action. As mentioned in the letter of appeal, he is accused of involvement in an armed robbery over twenty years ago. Although we understand the concerns of his supporters that this could be linked to his writings and political views, we would need to have greater evidence that would support this claim. At present he is considered an “investigation” case as we search for more details that would enable us to support him as a prisoner of conscience.’
In de Trouw van vrijdag 10 december staat het bericht dat Akhanli op 8 december is vrijgelaten. Helaas is zijn vrijlating te laat: zijn vader is twee weken eerder overleden.

10/12 China/Noorwegen
In Oslo is de Nobelprijs voor de Vrede niet uitgereikt vanwege de afwezigheid van de gevangen zittende winnaar Liu Xiaobo en van diens vertegenwoordigers, die een reisverbod hadden gekregen. De toespraak van het Nobelcomité werd gehouden tegen een ‘empty chair’, gereserveerd voor Xiaobo. Buiten werd door supporters gedemonstreerd voor grotere democratische vrijheden in China (voor informatie over Liu Xiaobo zie uitgebreid elders op onze website).

17/12 Turkije
Schrijfster Nevin Berktaş (52) wordt veroordeeld tot tien maanden gevangenisstraf, ondanks het feit dat ze al bijna zes jaar ten onrechte had vastgezeten vanwege een ongeldig vonnis. Ze heeft ruim 20 jaar in de gevangenis doorgebracht. In 2007 werd ze vrijgelaten. Daarna volgden diverse processen. Op grond van artikel 7 van de Antiterreurwet (propaganda voor een illegale organisatie) werd ze begin november opnieuw gearresteerd en gebracht naar de Bakirkoy-gevangenis in Istanbul vanwege haar beschuldigingen in het boek Inancin Sinandigi Zor Mekanlar: Hucreler (Moeilijke plekken die het vertrouwen op de proef stellen: gevangeniscellen), dat in 2000 verscheen en het verzet in de gevangenis beschrijft ten tijde van de militaire coup in 1980. Haar gezondheid is slecht.

19/12/10 – 05/01/11 Wit Rusland
Bij het gewelddadig neerslaan van een demonstratie van 10.000 opposanten tegen de algemeen hevig bekritiseerde uitslag van de presidentsverkiezingen (waarbij huidig president Alexander Lukashenko als winnaar uit de bus zou komen) is Vladimir Neklyaev, presidentskandidaat, dichter, schrijver, erevoorzitter en vroegere president van het Belarus PEN Centre, verscheidene keren geslagen, gearresteerd en vanuit het ziekenhuis door onbekenden meegenomen naar een onbekende locatie. Ook de PEN-leden Pavel Severinets en Aleksandr Fiaduta zijn opgepakt. Bij het bureau van het PEN Centre is een inval gedaan en zijn computers en papieren meegenomen. In totaal zijn tenminste 20 schrijvers en journalisten opgepakt. Onder hen bevinden zich Nadina Radzina, Dimitri Bondarenko en Irina Khalip, die voor hun ‘staatsvijandige activiteiten’ tot vele jaren celstraf veroordeeld kunnen worden. Plunderingen vonden plaats bij nieuwsmedia van de oppositie en websites zijn geblokkeerd. Tenminste zes journalisten worden beschuldigd van het ‘organiseren van totale anarchie’, van wie sommigen tot 23 jaar celstraf kunnen worden veroordeeld als ze schuldig bevonden worden. Volgens diverse berichten heeft de staat zelfs geprobeerd de 3-jarige zoon van journaliste Irina Khalip op te pakken, die bij zijn grootouders verblijft. Zijn vader is Andrei Sannikov, de vroegere oppositie-kandidaat voor de presidentsverkiezingen.

31/12/10 – 12/01/2011 China
Op 12 januari 2011 wordt bekend dat op 31 december de prominente schrijver, dichter en toneelschrijver Zhang Jianhong is overleden aan zijn neurologische ziekte. Hij was op 5 juni 2010 vrijgelaten (zie 05/06).