Verslag Writing Freedom

Biannual PEN WiPC & ICORN Network Meeting Krakow, 14-17 May 2013
(door Ronald Bos)

ICORN heeft een (Engelstalig) verslag gemaakt van de eigen onderdelen, dat niet erg inhoudelijk is, maar wel een overzicht geeft van de bijeenkomsten (zie apart document). Het onderstaande beperkt zich tot korte samenvattingen en wat commentaar. De programma’s van PEN WiPC en ICORN tijdens Writing Freedom waren vanaf dinsdagavond 14 mei voor een deel gezamenlijk, en liepen daarnaast parallel. ICORN was ’s middags al begonnen met het eigen programma, waarin onder meer toekomstige scenario’s door bestuur (Peter Ripken) en bureau (Helge Lunde en Elisabeth Dyvik) werden toegelicht. Er zijn nu meer dan 40 steden in het netwerk en voorlopig wil ICORN nog uitbreiden. De financiële situatie is dankzij een ruime subsidie van een Zweedse organisatie (Swedish Arts Council, dacht ik maar weet ik niet zeker) voor de komende drie jaar veilig gesteld. Bovendien kon daardoor voor het bureau in Stavanger een nieuwe medewerker worden aangesteld, waardoor de communicatie van het bureau met de steden kan worden verbeterd. Verdere thema’s waren de bedreigingen van de gastschrijvers in de globaliserende wereld, de stappen die ICORN steden moeten overwegen na beëindiging van het verblijf van de schrijver en de samenwerking tussen de steden. ’s Avonds was de openingsrede door Timothy Garton Ash (zie verslag van Job Degenaar over WiPC) en de gebruikelijke ontvangst door de burgemeester. Woensdagochtend was een lezing door William Echikson, hoofd Free Expression Policy en PR van Google, terwijl tegelijkertijd de openingsbijeenkomst van WiPC plaatsvond (die ik bijwoonde). Daarna zat Echikson in een panel bij WiPC over Digital Freedom. Commentaar: dit laatste vond ik een ongelukkige afstemming van de programma’s. Ik had de lezing en het debat liever gecombineerd gezien. In het debat deden schrijvers mee uit het ICORN netwerk en dat was voor allen de moeite waard geweest. In het debat was interessant te zien wat de professionals als positief zagen in de nieuwe mogelijkheden als Facebook en internet publishing voor bloggers en onafhankelijke televisie, en hoe de schrijvers worstelen met hun individuele pogingen te publiceren. Verder heb ik deelgenomen aan de ICORN werkgroep Protection, waar ik een bijdrage leverde door te vertellen over de problemen met de visa van de door Amsterdam Vluchtstad en Tilburg Vrijplaats uitgenodigde schrijvers. ’s Middags vonden gemeenschappelijke ICORN/WiPC workshops plaats in het prachtige Villa Decius, een cultureel centrum even buiten Krakow. Mijn belangstelling gold Freedom of Speech at the Horn of Africa, mede in verband met de Ethiopische journalist/schrijver Masresha Manno die voor een jaar in Amsterdam zal verblijven, op uitnodiging van Vluchtstad. Hieronder een wat uitgebreider verslag over het Ethiopisch onderdeel: De politieke situatie in Ethiopië is volgens de aanwezige schrijvers Hika Fedeke Dugassa en Metzgebu Hailu Habtewold verslechterd na de verkiezingen 2005. Geen recht op demonstratie, harde anti terreur wetten. De verkiezingen leken democratisch, maar de media waren in handen van de regering. Het was een knock-out voor de regering, maar dat resultaat werd niet gepubliceerd. Er werden wetten aangenomen die alle oppositie onmogelijk maakten, en een wet die vrije pers blokkeerde. De regering dreigde de onafhankelijk krant Addis Neger, die ongewenste artikelen publiceerde, te sluiten, een aantal journalisten verliet het land de anderen werden opgesloten. Op de universiteit is in iedere klas een spion van de regering. Ze luisteren of de colleges kritisch over de regering zijn. Een docent vertelt dat hij na een college werd lastiggevallen door twee personen die vertelden dat hij positiever moest lesgeven, omdat hij anders zou moeten verdwijnen. Hij gaf les over karakters in literatuur en vertelde dat in literatuur metaforen worden gebruikt om iets te zeggen over de regering. Dat was reden hem lastig te vallen. Er is een taboe op kritisch spreken en schrijven over de regering. De meeste studenten zijn lid van de regerende partij, om te laten zien dat ze positief tegenover de regering staan. Ethiopië speelt de vredestichter in Somalië en Soedan, zodat het moeilijk is het land te beïnvloeden. De enige hoop is dat er een revolutie plaatsvindt, aldus de twee Ethiopiërs. Maar de diaspora is verdeeld. Ook woonde ik de voorstelling van Silence or Exile bij, een documentaire van Marion Stalen over een aantal ICORN schrijvers. Het debat na afloop was nogal nietszeggend. In de documentaire vertelden de schrijvers over hun situatie, maar helaas was er geen aandacht voor hun literaire werk. ’s Avonds Xpress Freedom in de bekende Alchemia Club in Kaziemierz, de historische joodse wijk van Krakow. Afgeladen vol en met name een prachtige geimproviseerde performance door Noufel Bouzeboudja (Algerije) en Eastarine Kire (Nageland), begeleid door de freejazz band High Definition. Prettige presentatie door de IJslandse schrijver Sjon. Commentaar: dit vond ik de beste literaire voordrachtsavond tot nu toe van deze biennales. Zo komen de schrijvers met hun werk voor het voetlicht. Dit zou een vast onderdeel van de ICORN/ WiPC bijeenkomsten moeten zijn. Donderdagochtend heb ik met Job Degenaar gedichten van Li Bifeng op video opgenomen voor Worldwide Reading op 4 juni. Voordrachten door Job en Tienchi Martin van PEN China Independent. Ook hebben we nog Vietnamese gedichten opgenomen (zie ook verslag Job). Hierdoor misten we wel de ICORN/PEN WiPC bijeenkomst over de Arabische lente met ICORN schrijvers en de nieuwe WiPC programma directeur Ann Harrisson. ’s Middags waren de afsluitende bijeenkomsten van ICORN, waar bekend werd gemaakt dat volgend jaar de ICORN assemblee in Ljubljana zal plaatsvinden. ’s Avonds was de openingsavond van het Milosz festival, met onder meer een optreden van de Chinese dichter Duo Duo, die na jarenlang verblijf in Nederland in 2005 weer naar China is vertrokken. Een van zijn gedichten had als titel Vermeer’s light. Commentaar: over het geheel genomen vond ik dit de meest inspirerende gezamenlijke bijeenkomst die ik heb bijgewoond. Het was deze keer bijzonder dat de ICORN schrijvers in het programma van zowel ICORN als WiPC waren opgenomen. Wat er nog wel aan schortte, is de afstemming van de twee programma’s en het verschillende begintijdstip. Als dat beter is, zal het een mooie samenwerking zijn tussen de schrijversorganisatie die PEN is en de vervolgde schrijvers die door ICORN zijn uitgenodigd voor een verblijf in veiliger omstandigheden. De locatie in Europa mag voor PEN WiPC betekenen dat verafgelegen regio moeilijker deel kunnen nemen, maar dat probleem kan via financiele ondersteuning worden opgelost, zoals nu met sommige Zuidamerikaanse centra. De ICORN steden bevinden zich vooral in Europa. Tenslotte: het was wel weer een erg vol programma, zodat aan het eind de deelnemers geneigd waren af te haken, zoals Job en ik de laatste middag de joodse wijk hebben verkend. Verder heb ik met Helge Lunde, Marian Botsford Fraser en Anne Harrison gesproken over het verzoek van ICORN de ICORN/WiPC Network meeting in 2015 in Amsterdam te houden. Helge Lunde wil het graag, Ann Harrison is er positief over en Marian Botsford Fraser moet eerst nog met haar collega’s evalueren.