Verslag 77ste congres PEN International (6)

European Network
14 september
door: Manon Uphoff

David van Reybrouck, voorzitter van PEN Vlaanderen, vangt aan met de opmerking dat deze derde European Network bijeenkomst geen vergadering in de formele zin van het woord is, maar een bijeenkomst die aansluit bij de verkennende (tweede) bijeenkomst in Brussel, begin 2011 (die weer volgde op het idee voor de vorming van zo’n netwerk, dat voor het eerst aan de orde kwam tijdens het PEN-congres in Tokyo in 2010).
Om het informele karakter te benadrukken nemen we plaats in een kring, zodat we open kunnen discussiëren en brainstormen. David van Reybrouck leidt de bijeenkomst, daarin bijgestaan door Jonathan Heawood van PEN Engeland en Peter Vermeersch, bestuurslid van PEN Vlaanderen. David licht nog eens toe dat het idee voor het opzetten van een Europees netwerk is ontstaan in Tokyo, mede op instigatie van de voorzitter van PEN International Jonathan R. Soul. PEN zou namelijk veel actiever kunnen en ook moeten zijn op Europees niveau.
In Brussel zijn drie elementen naar voren gekomen:
Bij de vorming van een European Network zou het accent moeten liggen op Network, niet op het vormen van een nieuwe PEN. Het gaat om het vormen van een netwerk dat ons krachtiger en wendbaarder kan maken, en dat onze activiteiten versterkt. De doelstellingen zijn:
Het verbeteren/ondersteunen van Europese PEN centra (intern);
Werken aan Europese zaken die relevant zijn voor PEN (extern);
Invloed uitoefenen bij zaken op wereldniveau waarbij juist de Europese Unie noodzakelijk, bruikbaar, invloedrijk kan zijn

Uit de tweede bijeenkomst in Brussel 2011 is naar voren gekomen dat van deze drie elementen, 1 en 2 als belangrijkste worden gezien.
We krijgen een enquête/vragenlijst. De meeste centra hebben deze vragenlijst al toegestuurd gekregen en sommigen hebben die ook al ingevuld en teruggestuurd (zoals het brave PEN Nederland). Ieder PEN-centrum dat dit nog niet gedaan heeft krijgt de vraag deze lijst te bekijken en alsnog in te vullen. Het is geen controlelijst, benadrukt David van Reybrouck, maar een vragenlijst om te zien wat de centra al doen, wat de PEN-centra zouden kunnen delen en hoe de structuur van veel PEN-centra eruit ziet. Na verwerking van de antwoorden kan er een overzicht gemaakt worden van de werkzaamheden en de functies van de verschillende PEN-centra.
Enkele geledegeerden willen graag weten of een European Network de individuele centra nog wel voldoende zal respecteren. De taken en werkzaamheden lopen per centrum namelijk behoorlijk uiteen. Natuurlijk worden deze taken en werkzaamheden gerespecteerd, nogmaals, het gaat om het versterken van wat we al doen, en het beter inzetten van onze mogelijkheden. Er volgt een interessante, maar wat chaotische brainstorm over de vraag wat PEN allemaal zou kunnen doen: literaire festivals organiseren, een speciale dag voor bezoekers uit andere landen reserveren, een schrijvershuis opzetten. Internet en Facebook, social media in het algemeen kunnen veel beter worden ingezet.
De hoofdvraag: als er voldoende animo is voor een Europees netwerk, hoe zou dit netwerk, eenmaal gevormd, dan kunnen reageren op belangrijke PEN-gerelateerde kwesties.
Hoe kan het op Europees niveau worden ingezet?
Peter Vermeersch, politicoloog, licht toe. Er zijn al verschillende kanalen die we wel kunnen gebruiken, maar nu nog niet doen. We moeten onze pressiemogelijkheden benutten. Onze stem zou op een veel hoger, Europees niveau, gehoord kunnen worden. Hierbij valt te denken aan:
Europese Unie
Europese commissie
The Human Rights Platform
Europese parlement
PEN-veteraan Eugene Schoulgin stelt dat PEN waarden moet verdedigen.
De bijeenkomst wordt afgesloten met de vraag of we het er mee eens zijn dat er gelobbyd gaat worden voor een speciale afgevaardigde. We zullen nog horen wat de uitkomsten van de vragenlijsten zijn. De informatie wordt op verzoek van de aanwezige gedelegeerden anoniem verwerkt. De vragen die de centra niet willen beantwoorden, hoeven ze niet te beantwoorden.
De algemene indruk is dat de meeste gedelegeerden voelen voor de vorming van een European Network, maar dat ze (we) nog onvoldoende zicht hebben op de werkelijke mogelijkheden die voor PEN op Europees niveau open liggen. Mogelijk wordt dat met de uitkomst en inventarisatie van de vragenlijsten wat duidelijker.