Showproces tegen Cumhuriyet-journalisten
Froukje Santing, oud-correspondent van NRC-Handelsblad en NOS radio 1 in Turkije, woonde namens PEN Nederland afgelopen vrijdag het proces bij tegen achttien redacteuren van het dagblad Cumhuriyet. Haar artikel staat deze week ook in De Groene Amsterdammer.
**
Silivri – De kapitein verlaat als laatste het schip oordeelde de rechter met een morbide gevoel voor humor vrijdagavond (9 maart 2018) in een tussenvonnis in het proces tegen achttien journalisten van de Turkse oppositiekrant Cumhuriyet. De zitting vond plaats in de rechtszaal van de zwaar bewaakte gevangenis van Silivri, zestig kilometer ten westen van Istanbul. Terwijl onderzoeksjournalist Ahmet Sik en hoofdredacteur Murat Sabuncu na meer dan een jaar in voorarrest in voorlopige vrijheid werden gesteld, moest bestuursvoorzitter Akin Atalay opnieuw terug in de cel. De andere aangeklaagden, met uitzondering van de naar Duitsland uitgeweken oud-hoofdredacteur Can Dundar, waren in eerdere zittingen al op vrije voeten gesteld.
De stafleden van Cumhuriyet werden opgepakt na de mislukte staatsgreep in de zomer van 2016. Ze worden ervan beschuldigd de Gülenbeweging te steunen die volgens de Turkse president Erdoğan het brein is achter de mislukte coup evenals de gewelddadige Koerdische beweging PKK – zonder er lid van te zijn. Zowel de Gülenbeweging als de PKK zijn in de ogen van Ankara terroristische organisaties. De gevangenisstraffen van de journalisten kunnen oplopen tot 43 jaar.
De rechtszaak, die sinds juli vorig jaar loopt, wordt algemeen gezien als een testcase in hoeverre er nog een flintertje persvrijheid in Turkije bestaat, maar is feitelijk hét voorbeeld van hoe elke vorm van kritiek op president Erdoğan en zijn regerende religieus-nationalistische AK-partij met harde hand wordt afgestraft. Getuige na getuige verklaarde vrijdag in een rechtszaal zo groot als een sportzaal en op het intimiderende terrein van de zwaarbewaakte gevangenis van Silivri, dat de bijna een eeuw oude oppositiekrant Cumhuriyet van zijn republikeinse principes was losgeweekt en de weg zo vrij was gemaakt voor samenspanning met de Gülenbeweging en de PKK. ´Of een krant pro-Atatürk [oprichter van de republiek Turkije in 1923] genoeg is, is toch geen onderwerp van een rechtszaak´, sprak een van de advocaten vertwijfeld.
De eensluidende conclusie van een keur aan internationale en Turkse waarnemers (waaronder PEN Nederland/Vlaanderen en PEN International) die naar Silivri waren afgereisd, is dat ook gedurende deze zesde zittingsdag er geen bewijsmateriaal is overlegd om de Turkse journalisten te koppelen aan de Gülenbeweging en de PKK. De onderzoeksjournalist Ahmet Sik, die sinds enkele jaren voor Cumhuriyet werkt, is een van de eersten in Turkije die waarschuwde voor infiltratie van de Gülenbeweging in het politiekorps. Hij werd daarvoor in 2012 opgepakt, toen de AK-partij en de Gülenbeweging nog samen optrokken.
Het showproces tegen de Cumhuriyet-journalisten trekt nationaal en internationaal de meeste aandacht, maar in Turkse cellen zitten sinds de zomer van 2016 tienduizenden journalisten, ambtenaren, leraren, academici en politici die de kans lopen op politieke gronden te worden veroordeeld voor banden met de Gülenbeweging en de PKK.
Door Froukje Santing
