Oxfam/PEN Awards 2019
Tijdens de openingsavond van internationaal literatuurfestival Winternachten in Den Haag zijn donderdag 17 januari de Oxfam Novib/PEN International Awards 2019 voor de Vrijheid van Meningsuiting uitgereikt aan drie auteurs: journalist, romanschrijver en dichter Gioconda Belli uit Nicaragua; de Italiaanse schrijver en journalist Roberto Saviano en de Palestijnse dichteres Dareen Tatour.
De prijs voor Tatour was in feite een extra prijs op verzoek van de vorige directeur van Oxfam Novib Farah Karimi, die als afscheidscadeau een prijs koos om moedige vrouwen in het Midden-Oosten te eren.
Eerst werd in een doodstille zaal een lange namenlijst van het afgelopen jaar vermoorde schrijvers en journalisten op een doek geprojecteerd – langer dan ooit, zo leek het. Een grote naam was Washington Post-columnist Jamal Khashoggi, die het Saoedische consulaat in Istanbul binnenwandelde om zijn huwelijk te regelen en nooit meer buiten kwam. Mondeling moest alweer een onbekendere maar niet minder moedige collega worden toegevoegd: de Ghanese onderzoeksjournalist Ahmed Divela, woensdag 16 januari doodgeschoten door twee mannen op een motor terwijl hij door hoofdstad Accra reed.
Winnaar Gioconda Belli uit Nicaragua in gesprek met Eelco Bosch van Rosenthal tijdens de uitreiking van de Oxfam/PEN Awards.
De keuze van de winnaars en de uitreiking is in handen van PEN International; omdat die in Nederland plaats vindt mag PEN Nederland een interviewer voor een winnaar leveren. PEN Nederland-ambassadeur en Nieuwsuur-journalist Eelco Bosch van Rosenthal sprak zodoende Gioconda Belli op het podium. Belli, ook voorzitter van het pas recent opgerichte PEN Nicaragua, had al gezegd de prijs niet namens zichzelf te kunnen accepteren, maar dat te doen namens alle onafhankelijke media van Nicaragua onder president Jimmy Morales, die de laatste maand ernstig onder vuur liggen. De politie viel redacties van onafhankelijke kranten en het belangrijkste onafhankelijke nieuwskanaal Confidencial binnen, sloeg de boel kort en klein en nam essentiële apparatuur mee. Er zijn al vijftig journalisten naar het buitenland gevlucht omdat ze worden bedreigd of vervolgd.
De Italiaanse journalist en schrijver Roberto Saviano, bekend van zijn verfilmde romandebuut over de maffia Gomorrah, wordt sinds het verschijnen van dit boek zo ernstig bedreigd en zo zwaar beveiligd dat hij niet kon komen. Hij kreeg een luid applaus. Dichteres Dareen Tatour las gedichten voor die ze in haar maanden gevangenschap vanwege het schrijven van haar gedicht ‘Resist’ met een ritssluiting in de muur van haar cel bleef kerven.
Poëzie blijft ook voor bedreigde schrijvers een wonderlijk recept voor onaanraakbaarheid, zei Gioconda Belli tegen Eelco Bosch van Rosenthal. In Nicaragua houden de mensen zó van poëzie dat zelfs de verkeerspolitie haar herkent en dan blij bekeuringen verscheurt. En dat, lachte Gioconda Belli, geeft haar dan weer de moed zich in een land vol bedreigde media en auteurs te blijven uitspreken.
Belli las tot slot haar gedicht ‘Poëzie in tijden van wreedheid’ (vertaald door Mariolein Sabarte Belacortu), met daarin deze mooie regels:
Poëzie is die koppige, stille wereld
is de zacht uitgesproken vurigheid
Margriet Oostveen
(Secretaris PEN Nederland)
