Oproep aan dichters gedichtendag

BIRMA-ACTIE

‘Misschien moeten jullie wat minder aan je geweten en wat meer aan de Birmezen denken.’ – Ramsey Nasr (uit: In de gouden buik van Boeddha, De Bezige Bij, Amsterdam 2010)

Sinds  oktober  2010  heet  Birma  (±  50  miljoen  inwoners)  ‘Republiek  der  Unie  van  Myanmar’,  een  benaming  die  bedacht  is  door  de  huidige  machthebbers.  Op  31  januari  2011  maakte  een  nieuwe  grondwet  formeel  een  einde  aan  de  dictatuur.  Veel  militairen  namen  ontslag  bij  het  leger  om  zodoende  plaats  te  kunnen  nemen  in  de  nieuwe  ‘civiele’  regering.    De  autoriteiten  hebben  politieke  hervorming  beloofd.  Eind  2010  werd  onder  grote  internationale  druk  Nobelprijswinnares  en  oppositieleider  Aung  San  Suu  Kyi  vrijgelaten,  evenals  de  bekende  komiek/dichter  Zarganar,  samen  met  een  honderdtal  andere  dissidenten.  Een  eerste  stap.  Het  lijkt  erop  dat  de  deur  op  een  kier  is  gezet.  Toch  zitten  er  nog  minstens  1500  politieke  tegenstanders  van  het  militaire  regime  achter  slot  en  grendel,  onder  wie  tientallen  schrijvers,  die  met  behulp  van  vaag  geformuleerde  wetten  veroordeeld  zijn  tot  lange  celstraffen.  Ongeveer  de  helft  zit  gevangen  om  hun  vreedzame  deelname  aan  de  protesten  van  de  Saffraanrevolutie  (de  monnikenopstand  in  2007,  genoemd  naar  de  kleur  van  hun  gewaden).    In  de  gevangenissen  is  gebrek  aan  voedsel,  water  en  medische  zorg.

Politieke  gevangenen  worden  veelal  vastgehouden  op  plekken  ver  weg  van  het  thuisfront,  waardoor  familieleden  zelden  langs  kunnen  komen.  Een  groot  aantal  van  hen  wordt  mishandeld,  gemarteld  of  lang  in  eenzame  opsluiting  vastgehouden.  Ernstige  schendingen  van  humanitair  recht  kunnen  in  Birma  straffeloos  worden  begaan.  Het  is  een  verheugende  ontwikkeling  dat  er  zeer  recentelijk  honderden  politieke  gevangenen  zijn  vrijgelaten  onder  wie  ook  de  dichters  van  wie  u  in  het  onderstaande  werk  aantreft.  Juist  nu  is  het  belangrijk  internationale  druk  op  de  machthebbers  te  blijven  uitoefenen.  Een  open  deur  is  immers  makkelijker  verder  open  te  duwen  dan  een  dichte.  Door  gedichten  van  bekende  Birmese  dissidente  schrijvers  wereldwijd  te  verspreiden  kunt  u  de  druk  helpen  opvoeren.    

PEN  Nederland  vraagt  u  daarom  bij  uw  optredens  op  en  rondom  Gedichtendag  2012  poëzie  voor  te  lezen  van  deze  Birmese  collega’s,  die  in  benarde  omstandigheden  hebben  verkeerd.  Laten  we  daarbij  vooral  hun  vrijlating  vieren.  In  het  onderstaande  treft  u  enkele  in  het  Nederlands  vertaalde  gedichten  van  hen  aan.

Thargyi Maung Zeya

Thargyi Maung Zeya is de artiestennaam voor U Zeya (Rangoon,1953), dichter/journalist voor de verboden zender Democratic Voice of Burma. Werd 16 april 2010 gearresteerd, kort nadat zijn zoon Sithu Zeya gearresteerd werd vanwege het maken van foto’s van de bombardementen in Rangoon tijdens het Waterfestival (dat traditioneel het boeddhistische nieuwe jaar inluidt). Tijdens martelingen bekende hij dat zijn vader een journalist was voor de DVB.
U Zeya werd voor het eerst in 1976 gearresteerd wegens deelname aan een studentenstaking. Als politiek activist heeft hij een lange geschiedenis. Zijn proces, dat februari 2010 eindigde, vond plaats in de gevangenis, met als enige getuige de politie. Hij werd veroordeeld tot 13 jaar cel op grond van overtreding van de immigratiewet, het hebben van onwettige contacten en overtreding van de elektronica-wet.

MIJN ZOON, JE WERD VOLWASSEN

Als je hartstochtelijk je waardering kunt tonen
voor deze bewaker, die je cel met luide stappen
en hooghartig gezicht nadert
dan ben je, mijn zoon, volwassen.

Als je kunt hopen dat er een nieuwe dag aanbreekt
wanneer heel de wereld donker wordt
zich overgevend aan martelaarsdeugden
dan ben je, mijn zoon, volwassen.

Als je bewijzen kunt dat het waar is
dat geduld als een geestestoestand
machtiger is dan fysieke kracht
dan ben je, mijn zoon, volwassen.

Als je uit respect voor de reis van je voorouders
die getroffen werden door giftige pijlen
kunt vliegen boven de giftige pijlen
dan ben je, mijn zoon, volwassen.

Als je afval kunt veranderen in schoonheid
dan ben je, mijn zoon, volwassen.

Als je je moeilijkheden beschouwt
als nieuwe uitdaging voor je kansen
dan ben je, mijn zoon, volwassen.

Thargyi Maung Zeya
Vertaling: Job Degenaar (vanuit de Engelse versie van Wai Phyo Aye)

Zarganar

Als fel tegenstander van het militaire bewind van Myanmar heeft de bekende komiek en dichter Zarganar, pseudoniem voor Maung Thura (Rangoon, 1961), de afgelopen 15 jaar meerdere keren in een cel doorgebracht. Hij is in februari 2009 door een geheime rechtbank veroordeeld tot 35 jaar gevangenisstraf in de beruchte gevangenis in Myitkyina omdat hij tegenover de buitenlandse pers het trage handelen van de regering laakte na de cycloon Nargis in mei 2008, waarbij circa 80.000 mensen omkwamen. Zarganar begon zelf na de ramp een particuliere hulpactie voor de overlevenden. Op 12 oktober 2011 kwam hij, tesamen met andere gevangenen, plotseling vrij door een algehele amnestieregeling.

Zonder titel

Gelukkig dat mijn voorhoofd plat is
aangezien mijn arm daar vaak moet rusten
Achter me is er het licht van een maan
onzichtbaar hier in Myitkyina, die ik
maar moet vragen langs te komen

Zarganar
Vertaling: Job Degenaar, vanuit de Engelse versie van Vicky Bowman

MIJN EED VAN BLOED

Achter eindeloze rijen ijzeren tralies
Kunnen ze me gevangen houden.

Met de hitte van zeven zonnen
Kunnen ze me roosteren.

Met een bataljon bruten
Kunnen ze me bewaken.

Maar als ik met mijn scharlaken bloed
De hemel helemaal rood zou sproeien
Dan zouden de tralies smelten
Dan zouden de bruten knielen
Dan zouden hun zonnen voor mij in het stof kruipen.

(11 november 1988)

Zarganar
Vertaling: Babeltranslations, vanuit een Engelse versie waarvan de vertaler onbekend is
Uit: Gevangen woorden, Babel BV, Utrecht 2009 (uitgave i.s.m PEN Nederland)

Min Kon Naing

Min Kon Naing (Rangoon, 1962) is een legendarische figuur bij de studentenbeweging in Birma. Tijdens de landelijke democratische opstand in 1988 prikkelden zijn opvattingen, speeeches en gedichten de democratische ambities van het volk. In 1989 werd hij door het militaire regime beschouwd als een bedreiging en tot 20 jaar gevangenisstraf veroordeeld.
In 2004 kwam hij vrij, maar werd opnieuw gearresteerd in 2007, samen met dertien andere vooraanstaande politiek-activisten, vanwege het organiseren van vreedzame protesten tegen voedselprijzen. Deze protesten leidden tot de monnikenopstand die met geweld door de militaire autoriteiten werd onderdrukt. In 2008 werd Min Kon Naing tot 65 jaar gevangenschap veroordeeld voor zijn rol in het organiseren van de demonstraties.

VERTROUWEN

Ter nagedachtenis van onze kameraden
die hun leven hebben geofferd voor ons nationaal proces
spreek ik plechtig dit vertrouwen uit.
Als in deze onvoltooide revolutie
mijn bloed niet rood genoeg zou zijn
bespat me dan met jouw bloed
als een toverdrankje dat me dapper maakt
Als in deze onvoltooide revolutie
mijn ziel door angst gegrepen werd
aarzelde en moed ontbeerde
laat dan jullie zielen de mijne binnengaan
en leid me verder.
Als in deze onvoltooide revolutie
ik een verrader werd van ons dappere volk
en onbedachtzaam en roekeloos handelde
bestraf me dan vernietigend
met je flinke pauwenpoten.
Als in deze onvoltooide revolutie
ik mijn leven halverwege op moest offeren
dan is er geen droefenis om deze wereld te verlaten.
Als bij een plicht die vervuld is, zal ik geloven
dat mijn ziel zich met vreugde verhief
en terwijl ik onze pauwenvlag ophoud
wapperend in de wind, zal ik gaan naar waar je bent.
Verwelkom me met open armen.

Min Kon Naing
Vertaling: Job Degenaar, vanuit de Engelse versie van Kyaw Thura