Ingrediënten voor een Griekse tragedie

Daags na de moord op onderzoeksjournaliste Daphne Caruana Galizia (16 oktober 2017) ontstond er een monument in Valleta – spontaan. Aan de voet van een oud monument – opgericht om het einde van het Ottomaanse beleg in 1565 te gedenken – werden foto’s neergezet en waxinelichtjes. Leerlingen van de vroegere school van de drie zonen van de vermoorde journaliste legden er bloemen neer. Andere inwoners van Malta volgden hun voorbeeld. Het monument breidde vanzelf uit.

Een oud en eerbiedwaardig monument van zwaar materiaal dat een jong monument dat zo weer weg kan waaien of verregenen, adopteert. Een beter voorbeeld van levende cultuur kan ik niet bedenken, of de stenen zelf zouden een klaagzang moeten aanheffen. Nu, een half jaar na de moord op de journaliste, is het nog steeds een druk bezochte plek. Oude bloemen worden weggehaald, nieuwe neergelegd, uitgewaaide kaarsen weer aangestoken. Toeristen die door hun reisgids op het historische monument worden gewezen, ontdekken ook het nieuwere en kunnen lezen wat er kortgeleden op Malta is gebeurd: Een moord die nog altijd niet is opgelost.

Er is één man in Valleta die al bij herhaling gevraagd heeft om verwijdering van het geïmproviseerde  monument: Jason Micallef, directeur van Valleta Culturele Hoofdstad van Europa (een jaar lang zusterstad van Leeuwarden). Zijn verzoek en talloze andere beledigingen aan het adres van hun moeder, hebben de woede opgewekt van haar drie zonen. De brief die PEN International maandag 16 april  naar de Europese Commissie heeft gestuurd, en waarin om een onderzoek wordt gevraagd naar de gedragingen van Jason Micallef, zal mede gevoed zijn door hun verontwaardiging. Zonen in de rouw, die voor hun dode moeder opkomen; een schamperaar luisterend naar de naam Jason, heel veel Griekser kan het op Malta niet worden. Het zou niet de eerste vete zijn die aan een graf ontstaat.

Maar de moord op Daphne Caruana Galizia heeft tot meer geleid dan een brief. Fransman Laurent Richard nam eind oktober 2017 het initiatief tot Forbidden Stories. Hun doel: na iedere moord op een journalist zullen anderen het werk  voortzetten. Het onderzoek naar wat Daphne Caruana Galizia boven tafel  probeerde te krijgen, is in gang gezet en heet: Het Daphne Project. Het is naast lichtjes en bloemen, een monument dat zich niet laat wegblazen, het enige hoopgevende aan deze geschiedenis.

Terwijl ik dit schrijf hoor ik dat de tweeëndertigjarige Russische journalist, Maxim Borodin, die net als Caruana Galizia over corruptie schreef, vijf hoog van zijn balkon is gevallen. De politie beschouwt het vooralsnog als een ongeluk en doet geen nader onderzoek. De dood van een journalist, die de lastige waarheid wilde opdelven – het heeft alle trekken van alweer een verboden verhaal.

Vonne van der Meer