In memoriam Joost Zwagerman (1963-2015)

Amsterdam, 9 september 2015

Het bestuur van PEN Nederland is geschokt en verdrietig door de plotselinge dood van schrijver Joost Zwagerman. Dinsdagavond 8 september werd bekend dat hij eerder die avond in zijn woonplaats Haarlem een einde aan zijn leven had gemaakt. Hij leed al enige tijd aan depressies. Op de dag zijn overlijden kwam zijn nieuwste boek uit, de essaybundel De stilte van het licht.

Halverwege de jaren tachtig stormde Zwagerman als piepjonge dichter de literatuur binnen als lid van het dichtersgroepje dat zich de ‘Maximalen’ noemde. Samen met Arnon Grunberg en Ronald Giphart behoorde hij tot de schrijvers die door een breed publiek, ook dat van scholieren, werd gelezen.

Zwagerman debuteerde in 1986 met de roman De Houdgreep, maar brak door met Gimmick! uit 1989. Twee jaar later verschenen zijn bestsellers Vals Licht en De Buitenvrouw. Zijn roman Zes sterren had zelfmoord – en de gevolgen voor de nabestaanden – tot onderwerp, net zoals zijn essaybundel uit 2005, Door eigen hand, waarin hij ervoor pleitte om suïcidale mensen uit alle macht van hun daad af te houden. In zijn lange gedicht Roeshoofd hemelt verplaatst hij zich in de geest van een depressieve, stervende man.

Behalve als schrijver was hij bekend als columnist. In de Volkskrant had hij de afgelopen jaren de rubriek ‘Zwagerman kijkt’, waarin hij op toegankelijke en bevlogen wijze kunstwerken besprak. Bij een groot publiek werd Zwagerman bekend vanwege zijn optredens in DWDD, waar hij zijn enthousiaste ‘colleges’ gaf over kunst.

Zwagerman was ook politiek geëngageerd. In 2007 publiceerde hij pamflet De schaamte voor links, over de ideologische crisis bij links, en vooral bij de PvdA. In 2009 schreef hij het pamflet: Hitler in de polder & Vrij van god, over de morele verwarring in Nederland als het gaat om kritiek op religie.

Zwagerman laat een vriendin en drie kinderen achter.
Aleid Truijens