Festival van het Vrije Woord – verslag
Het Festival van het Vrije Woord, georganiseerd door het Persvrijheidscomité, bestaande uit o.a. de NVJ, Free Press Unlimited, RNW Media, het Genootschap van Hoofdredacteuren, PEN Nederland en De Balie, vond afgelopen dinsdag (3 mei), op de Internationale Dag van de Persvrijheid weer plaats – met als thema de ‘Red Line’: hoe bewegen we op de grens van het vrije woord?
Het festival, met avondvullende programma’s in zowel de Grote Zaal als de Salonzaal, was uitverkocht en drukbezocht. Een hoopgevend teken, in een roerige tijd wat betreft internationale persvrijheid.
In de Grote Zaal verzorgde Leon Verdonschot de presentatie bij een viertal avondonderdelen. Ter opening spraken journalisten Fidan Ekiz en Minka Nijhuis met Verdonschot over hun persoonlijke ervaringen in landen waar persvrijheid, het vrije woord, niet vanzelfsprekend is. Nijhuis toonde, ter illustratie van haar tijd in het land, een fragment van een documentaire over vrouwelijke verslaggeefsters in Syrië. Ekiz liet een passage uit haar nieuwe televisieserie De Pen en het Zwaard zien, waarin de problematiek van journalisten in Colombia duidelijk werd gemaakt.
Vervolgens spraken Israëlisch auteur Nir Baram (o.a.: Wereldschaduw en Goede mensen) en correspondent Olaf Koens (auteur Oorlog en kermis) over de huidige situaties in het Midden-Oosten. Koens sprak, nadat hij een recentelijk voor RTL Nieuws gemaakt filmpje over de verwoeste Syrische stad Homs had getoond, over de vele struikelblokken en hindernissen die een journalist moet zien te ontwijken of omzeilen om een nieuwsitem te kunnen maken dat niet volledig uit door censuur vervormde onwaarheden bestaat.
Baram lichtte middels een videofragment één van de vele extreem ongemakkelijke situaties in Israël uit: het schrikbarend verwaarloosde, volledig Palestijnse district in Noordoost Jeruzalem. Baram beschreef deze regio als een schoolvoorbeeld van geïnstitutionaliseerde censuur – men hoort vrijwel niets over deze hachelijke situatie, doordat de erbarmelijke staat van het district ondertussen niet meer als ‘nieuws’ wordt gezien. Vanuit dit oogpunt besprak Baram enkele andere probleemsituaties in Israël.
Hierna vond er een interview met fotojournalist Pierre Terdjman en Brechtje van Moerdijk (Chef Buitenland RTL Nieuws) plaats, over wat men in verslaggeving wel en niet kan laten zien, waar men de grens hierbij moet trekken.
Gevolgd door een gesprek van documentairemaker Ruben Terlou (Langs de oevers van de Yangtze) en Chinese journalist Yuan Chang over online journalistiek en internetvrijheid in China. Yuang Chang zei onder meer: “Ik kwam er pas achter dat er iets gebeurd was op Tian An Men toen ik 19 was. Dat is hoe censuur werkt.”
Het programma in de Grote Zaal werd afgesloten door een optreden van cabaretier André Manuel, met als thema zijn visie op het vrije woord.
In de Salonzaal spraken o.a. documentairemaker Mehmet Ülger en cameraman Refik Tekin over over de manieren waarop de persvrijheid in Turkije onderdrukt wordt. Refik Tekin, die werd neergeschoten tijdens zijn werk, vertelde hoe de politie tegen zijn schotwond schopte en zijn journalistenpas van zijn nek rukte. “Als je als journalist niet voor de staat bent, ben je een terrorist”.
Ook werd in de Salonzaal een gesprek gevoerd met twee gevluchte journalisten die drie maanden in Nederland verblijven in het kader van het Shelter City project: een Soedanees en een Pakistaan. De Soedanees vertelde hoe journalisten in zijn omgeving een voor een werden vermoord. Hij vluchtte toen het net zich om hem heen begon te sluiten en hij op zijn werkplek met een pistool werd bedreigd. “Het is therapeutisch om hier te zijn en mijn verhaal te kunnen vertellen. Maar in mijn achterhoofd speelt voortdurend de gedachte: op 19 juni moet ik terug.”
Verslag: Sam Planting – aanvullingen over Salonzaal door AdR
