Een Nobelprijswinnaar achter tralies

door Job Degenaar

Op 10 december ontving dr. Liu Xiaobo, schrijver en mensenrechtenactivist, de Nobelprijs voor de Vrede 2010. Liu Xiaobo was van 2003 tot 2007 voorzitter van de Independant Chinese PEN Centre en was verbonden aan de Beijing Normal University. Buiten China was hij werkzaam aan verscheidene universiteiten, o.m. in Oslo, Hawaï en New York. Hij zit een celstraf van elf jaar uit vanwege zijn uitspraken over democratie en de Communistische Partij van China. Xiaobo is een van de initiatiefnemers van Charta 08: een manifest waarin gepleit wordt voor meer democratische vrijheden in China (naar het voorbeeld van Charta 77, het initiatief van dissidente intellectuelen die in 1977 de Tsjecho-Slowaakse regering wezen op de schendingen van de mensenrechten). Veel ondertekenaars zijn vervolgd.

In het voorjaar van 1989 was Liu Xiaobo in New York. Hij ging naar zijn geboorteland terug ten tijde van de opstand op het Tiananmenplein en begon een hongerstaking om de studenten te steunen. Hij voorkwam veel bloedvergieten door zijn oproep tot geweldloosheid aan de studenten. Voor zijn rol bij de gebeurtenissen in 1989 zat hij twee jaar gevangen. Daarna bracht hij drie jaar door in een ‘heropvoedingskamp’ vanwege zijn kritiek op het éénpartijsysteem en zijn oproep tot een dialoog tussen de Chinese regering en de Dalai Lama.

Liu’s vrouw, Liu Xia, heeft huisarrest. Zijn familie en naaste vrienden kregen een reisverbod, zodat de prijs niet uitgereikt kon worden. De toespraak, waarbij ook de voorzitter van PEN International, John Ralston Saul, aanwezig was, werd gehouden tegen een ‘empty chair’, de stoel waarin Liu had moeten zitten, waardoor diens afwezigheid des te sterker gevoeld werd. Sinds de openbaarmaking van de toekenning heeft de Chinese regering felle tegenacties gehouden, waarbij ze Liu een crimineel noemden. Zijn steunbetuigers zijn lastig gevallen. Andere regeringen werden gewaarschuwd geen vertegenwoordigers te sturen naar de prijsuitreiking in Oslo. In totaal gaven zeventien landen daaraan gehoor.
Eerder behandelden alleen het Sovjet-, het nazi- en het Birmese regime hun Nobelprijswinnaars op vergelijkbare wijze.


AANKLACHTEN

De aanklachten waarvoor hij is veroordeeld, betreffen de volgende passages in zijn geschriften:

1) Sinds de Communistische Partij van China aan de macht kwam, hebben generaties CPC-dictators zich het meest zorgen gemaakt om hun macht en het minst om menselijk leven. (uit Meer vragen over kinderslavernij in Chinese kalkovens, 2007)
2) De officiële vaderlandsliefde verdedigd door de CPC-dictatuur is een bedrieglijk systeem om de partij te vervangen voor het land. Het wezen van deze vaderlandsliefde is de eis dat het volk houdt van de dictatuur, het éénpartijsysteem en de dictators. Het meet zich vaderlandsliefde aan om rampen op te leggen aan de natie en ellende op het volk. (uit De dictatoriale vaderlandsliefde van de CPC, 2005)
3) Op deze manier zijn alle trucs die de CPC gebruikte, CPC stoplap-maatregelen voor de dictators om het laatste stadium van hun macht te beschermen en ze zullen niet lang deze dictatoriale opbouw, die al talloze barsten toont, kunnen steunen. (uit De vele aspecten van de CPR-dictatuur, 2007)
4) …het regime veranderen door de maatschappij te veranderen…(uit Het regime veranderen door de maatschappij te veranderen, 2006)
5) Voor de noodzaak van een vrij China is hopen op een ‘nieuw herstelplan’ van de machthebbers veel erger dan hopen op de doorgaande groei van de ‘nieuwe krachten’ in het volk. (uit Verdient het volk van China alleen een door de partij geleide democratie?, 2006)
6) De éénpartij-monopolisering van heersende voorrechten zou afgeschaft moeten worden. (uit Charta 08, 2008)
7) …om China’s federale republiek te bouwen op de structuur van democratie en grondwetten. (uit Charta 08, 2008)

Liu’s proces, dat plaatsvond op 23 december 2009, duurde nog geen drie uur. Zijn advocaat mocht daarbij niet aanwezig zijn. Twee dagen later, op 25 december, werd hij tot elf jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens het oproepen tot ondermijning van het staatsgezag. Hij werd overgebracht naar de Jinzhou-gevangenis in Jinzhou-Stad (provincie Liaoning).

De toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede is niet alleen voor hem een grote steun, maar ook voor de ruim veertig andere Chinese dissidenten die gevangen zitten vanwege hun geweldloze oproep tot meer democratische vrijheden in China.

NIEUWE POËZIE VAN LIU XIAOBO

(voor Xia)

één brief is voor mij genoeg
om me uit mezelf te halen
en tegen je te durven praten

zoals de wind waait
door de nacht
die zijn eigen bloed gebruikt
om een geheim gedicht te schrijven
dat me eraan herinnert dat elk
woord het laatste kan zijn

het ijs in je lichaam
smelt in een mythe van vuur
in de ogen van de beul
verandert woede in steen

twee paar ijzeren staven
vallen onverwacht samen met
het gefladder van vlinders rond
het lamplicht, een eeuwig teken
dat je schaduw terugbrengt

(08.01.2000)

(voor kleine Xia)

een kleine rat komt door de ijzeren staven
stapt terug en weg over het raamkozijn
de afbladderende muren kijken naar hem
de met bloed gevulde muggen kijken naar hem
hij haalt zelfs de maan uit de lucht, zilveren
schaduw haalt schoonheid neer,
als op de vlucht

een nette burgerman is de rat vannacht
hij eet niet, drinkt niet noch slijpt zijn tanden
als hij staart met zijn geniepige heldere ogen
rondzwervend in het maanlicht
(26.05.1999)

(vertaling: Job Degenaar, vanuit de geautoriseerde Engelse versie van Jeffrey Yang)