Censuur terug in Indonesië

Ineens is de censuur in Indonesië helemaal terug. Het internationale Ubud Writers Festival literaire festival op Bali in Indonesie kreeg bezoek van de politie. De organisatie had een omdat het een deel van het programma had willen besteden aan het herdenken van de massamoord op de communisten in 1965, met schrijverspanels, de presentatie van een boek en de vertoning van een. Politie, leger en de lokale autoriteiten eisten dat het onderwerp geschrapt zou worden. Gebeurde dat niet dan zou het vermaarde festival geen vergunning krijgen. De organisatie zwichtte.

Van een universiteitsblaadje, Lentera , dat een themanummer wijdde aan deze ‘zuivering’ moesten alle exemplaren worden vernietigd. En een bejaarde emigré die op zoek ging naar het massagraf waarin zijn in 1965 vermoorde vader moet liggen, werd opgepakt en het land uit gezet. Leger, politie, de immigratiedienst en de lokale autoriteiten werken daarbij hand in hand.

‘1965’ is een zwarte bladzijde in de Indonesische geschiedenis. De massamoord was de definitieve afrekening met de communisten die met steun van de eerste Indonesische president, Soekarno, oppermachtig dreigden te worden. Een mislukte coup, op 30 september 1965, gaf het leger carte blanche om in te grijpen. De coupplegers vermoordden vrijwel de hele legerleiding en daardoor kon een onbeduidende generaal, Suharto, de macht grijpen.
Volgens schrijfster Laksmi Pamuntjak glijdt Indonesië ’terug naar een cultuur van angst’. Op haar Facebook-pagina waarschuwt zij voor een ‘her-militarisering van de regering’. In de sociale media gonst het van bezorgdheid. Is dit het begin van het einde van de democratische hervorming, de Reformasi?
Pamuntjak is net terug uit Frankfurt, waar Indonesië haar boek Amba, of de kleur van rood presenteerde op de internationale Buchmesse. Amba is een roman die is doordrenkt van de communistenvervolging en de nasleep daarvan.

(Dit is een verkorte weergave van een reportage in de Volkskrant van Michel Maas, ‘Angstcultuur is terug in Indonesië’, op 26-10-2015)