Autoriteiten Belarus richten zich tegen uitgevers en bekendste vertalers
De winterkou in Belarus deed de straatprotesten niet wegebben zoals de autoriteiten hadden gehoopt. Net als in buurland Rusland hebben de demonstranten de natuur juist bij hun vreedzame optochten betrokken. De foto’s gingen viraal op sociale netwerken. ‘Naar Siberië met die rebelse sneeuwpop!’ grapte iemand in de comments. De werkelijkheid is echter verre van grappig. Arrestatiewagens rijden uren rond zonder dat de gedetineerden zelfs maar naar de wc mogen, omdat detentiecentra overvol zijn. Je kunt al aangehouden worden als je een witte jas met een rode sjaal draagt, maar sommige beroepsgroepen genieten een bijzondere belangstelling.
Nog altijd worden in Belarus vertegenwoordigers van diverse beroepen aangehouden: IT-ers, zakenlieden, studenten, journalisten, artsen en sporters. De een was de straat opgegaan om vreedzaam te protesteren, de ander had zijn opvattingen gedeeld. Er lopen intussen ruim duizend strafzaken tegen Wit-Russen. Nu focussen de autoriteiten op uitgevers en op een van de bekendste vertalers naar het Wit-Russisch: Volha Kalackaja. Zij is aangehouden, bij anderen zijn huiszoekingen gedaan en hebben ondervragingen plaatsgevonden. “Zij moesten een verklaring voor geheimhouding ondertekenen”, aldus journaliste Jelena Sjalajeva op 20 januari jl.
Kalackaja (uit te spreken als Kalatskaja) vertaalde onder meer Virginia Woolf, Tennessee Williams, Margaret Atwood, William Golding en Paul Auster. Op 15 januari werd zij thuis midden in een les opgehaald. Op de vraag wie er dan voor haar 89-jarige moeder zou zorgen werd gezegd dat haar studente dat wel even kon doen, want over een uur zou zijzelf weer thuis zijn. Maar dat gebeurde niet: Kalackaja bevindt zich in de gevangenis in Zjodino. Zij was een waarnemer bij de verkiezingen, nam deel aan straatprotesten en schreef hierover op Facebook. Volgens een betrouwbare bron luidt de officiële aanklacht: hooliganism. In dezelfde periode kregen uitgevers Gennadi Vinjarski, Sergej Makarevitsj en Andrej Janoesjkevitsj, boekenontwerper Anatoli Lazar en online boekverkoper Ales Jevdacha bezoek van de belastingdienst en moesten mee voor ondervraging. Er werden computers en telefoons in beslag genomen. Eerder werd ook uitgever Boris Pasternak een middag lang aangehouden.
Het lijkt erop dat de pesterijen zich voornamelijk richten op uitgevers van de Westerse en Wit-Russische literatuur. Vinjarski gaf onder meer Een doodgeschoten literatuur uit, een bundeling van stukken van en over Wit-Russische auteurs die door het Sovjetbewind zijn uitgeschakeld. Lees hierover meer bij kennispodium Raam op Rusland.
“Het bewind voelt zich het meest bedreigd door de resonance. Waar de tv de mentaliteit en levensstijl van mensen bepaalt, is het boek hun voornaamste vijand”, vertelde een betrokkene aan Sjalajeva.
Margaret Atwood laat weten: “Vreselijk om te zien dat de autoriteiten van Belarus hun wrede aanvallen voortzetten op degenen die enkel wensen om in een democratisch land te leven waar hun rechten worden gerespecteerd. Het valt me al helemaal zwaar om te vernemen dat mijn collegae-schrijvers en letterkundigen worden vervolgd. Ik hoop oprecht dat Volha en iedereen die onrechtmatig aangehouden in vrijheid worden gesteld.”
– Nina Targan Mouravi, bestuur PEN Nederland
Voor meer informatie: lees hier het rapport van PEN Belarus op de website van PEN International.