WIPC – aandacht voor vervolgde schrijvers

Sinds februari 2016 is Sytske Sötemann PEN-vertegenwoordiger van het Writers in Prison Committee WiPC. In dit werk volgt zij Job Degenaar op, en ging voortvarend aan de slag. In onderstaande doet zij verslag van de activiteiten van februari tot en met juni 2016.

“In de afgelopen periode hebben we bijzondere aandacht besteed aan gevangen, vervolgde, bedreigde, vermoorde of zelfs vrijgelaten schrijvers in de volgende landen: Turkije, Iran, Egypte, Myanmar, Mexico en Bangladesh. 

De middelen die we voor die bijzondere aandacht gebruikten zijn de website, de Facebook-pagina en twitter van PEN Nederland, een opiniestuk in De Volkskrant, brieven naar regeringen en ambassades van de betreffende landen, persoonlijke mails aan de betreffende schrijvers, het ondertekenen van oproepen die ons bereikten via PEN International, brieven aan onze eigen regering en de buitenlandcommissie van Tweede Kamer en een oproep aan onze leden om deel te nemen aan een schrijfactie via de in mei begonnen maandelijkse Sirenemail. Een enkele keer bezochten we een in Nederland georganiseerde activiteit rond een bepaald land of thema, of vestigden we de aandacht op relevante bijeenkomsten, programma’s of artikelen in Nederland.

Een terugkerend dilemma is de enorme hoeveelheid verzoeken die ons vrijwel dagelijks bereiken via PEN International en onze eigen beperkte mogelijkheden. Aan wie besteden we wel aandacht en wie moeten we helaas voorbij laten gaan? Het bestuur overlegt telkens, meestal per mail vanwege de urgentie, voordat er iets wordt ondertekend, bezocht, geplaatst of gestuurd namens PEN Nederland.

Hierbij een overzicht van de gebeurtenissen en onze acties per land:

TURKIJE

Hrant Dink, een Turks-Armeense journalist, werd op 19 januari 2007 vermoord in Turkije.
Dink pleitte voor erkenning van de Armeense genocide. De Turkse schrijver Ece Temelkuran schreef er een stuk over bij de 9-jarige herdenking van zijn dood, dat wij publiceerden op Facebook.

Can Dündar en Erdem Gül, respectievelijk hoofdredacteur en redacteur van het dagblad
‘Cumhuriyet’.
Zij zaten sinds november 2015 inde gevangenis op beschuldiging van staatsgevaarlijke activiteiten wegens de publicatie van een onderzoek naar Turkse wapenleveranties aan IS. Naar aanleiding hiervan en de toenemende beknotting van het vrije woord door de Turkse regering die schrijvers en journalisten gevangen zet en kranten en tijdschriften sluit, schreven we een opiniestuk voor de Volkskrant (22 februari 2016) met een oproep aan de Nederlandse regering om deze humanitaire rechten niet weg te onderhandelen in het overleg met Turkije over vluchtelingen. Daarnaast stuurden wij brieven naar de Turkse regering en naar de ambassade in Nederland. Ook onze eigen regering en de buitenlandcommissie van de Tweede Kamer verzochten wij om het Turkse beleid in dezen af te keuren, waarop wij van beide een bevestigend antwoord ontvingen.
Nadat het Turkse Constitutionele Hof concludeerde dat het voorarrest van de journalisten ongrondwettelijk was en hun directe vrijlating gelastte, werden zij eind februari in afwachting van hun proces op vrije voeten gesteld. Wel werd Can Dündar alvast veroordeeld tot een boete van negenduizend euro wegens belediging van president Erdoǧan, diens zoon en verschillende bewindslieden. Voorts is tegen beide journalisten een levenslange gevangenisstraf geëist. Dat proces is inmiddels begonnen en vindt ondanks internationale verzoeken tot een openbare zitting achter gesloten deuren plaats.

Het dagblad Zaman, een grote oppositiekrant in Turkije, is begin maart onder curatele gesteld, nadat de politie de burelen was binnengevallen om computers en ander materiaal in beslag te nemen. Weer een zwarte dag voor de Turkse pers. Op de sociale media plaatsten wij een bericht hierover.
In de daarop volgende maanden vonden een reeks vergelijkbare gebeurtenissen plaats, waaraan wij telkens aandacht hebben besteed op onze website of de andere sociale media.
Na de vrije pers in eigen land vleugellam te hebben gemaakt, probeerde Erdoǧan het vervolgens in de rest van Europa, zoals met een cabaretier in Duitsland en een oproep aan alle Turken in Europa om beledigingen van de president of het land te melden.

Ebru Umar, journaliste en columniste in Nederland, kreeg in Turkije te maken met de politie en een verbod om het land te verlaten vanwege haar beledigende tweets. PEN International heeft in samenwerking met PEN Nederland op 27 april een verklaring over de zaak van Ebru opgesteld en de Turkse autoriteiten opgeroepen om ‘het onderzoek naar Umars geweldloze en wettig toegestane gebruik van sociale media te staken, en het reisverbod dat haar werd opgelegd onmiddellijk op te heffen, aangezien het een aantasting betekent van het recht op vrije beweging en het recht op vrije expressie, zoals gewaarborgd door Artikel 12 en 19 van het International Covenant on Civil and Political Rights, dat door Turkije is ondertekend.’
PEN Nederland riep tevens minister Koenders en premier Rutte op tot adequate actie met als doel de onmiddellijke invrijheidstelling van Ebru Umar. Op 11 mei was Ebru Umar terug in Nederland.

Meer over Turkije, waaraan wij aandacht hebben besteed op onze sociale media:

Academici opgepakt na ondertekenen petitie voor vrede in Turkije. Wij ondersteunden de petitie voor hun vrijlating van Amnesty International.

Twee columnisten, Ceyda Karan en Hikmet Çetinkaya, zijn tot twee jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens ‘blasfemie’.

Orhan Pamuk, Nobelprijswinnaar van de Literatuur, liet zich in een interview in Nieuwsuur (30/04/2016) ondubbelzinnig uit over de toestand in Turkije en riep Europa op om niet te sjoemelen met de democratische rechten.

De Pen en het Zwaard. Een nieuwe zesdelige documentaireserie, waarvan de eerste aflevering over Turkije ging. Journaliste Fidan Ekiz probeerde de pen het woord te geven in Turkije.

In Diyarbakır, het hart van het zwaar belegerde en door oorlog geteisterde Zuidoosten van Turkije, hielden PEN International, PEN Koerdistan en PEN Turkije eind april een Vredesconferentie.
Niet alleen is het voor journalisten, juristen en soortgelijke collega’s, van wie enkelen al werden vermoord en velen in de gevangenis zijn gezet, levensgevaarlijk om hun beroep uit te oefenen, voor de gehele bevolking is het leven inmiddels onhoudbaar geworden.
De PEN organisaties traden gezamenlijk naar buiten met een dringende oproep aan alle partijen om de wapens neer te leggen en onderhandelingen te beginnen over vrede.

Hans van Manen protesteerde tegen het muilkorven van journalisten in Turkije en weigerde publiekelijk de Turkse ereprijs als ‘choreograaf van de eeuw’.

Drie prominente voorvechters van persvrijheid werden in mei opgepakt: de Turkijedeskundige van ‘Verslaggevers zonder Grenzen’ (RSF) Erol Önderoǧlu, de voorzitter van de ‘Turkse mensenrechtenorganisatie HRFT’ Şebnem Korur Financı en journalist Ahmet Nesin. De drie worden vervolgd wegens het verspreiden van terroristische propaganda. Eind juni werden de eerste twee (voorlopig) op vrije voeten gesteld, Ahmet Nesin bleef in hechtenis. De toestand van het vrije woord in Turkije blijft zorgwekkend met nog ruim over de honderd journalisten en kritische schrijvers in de gevangenis.

IRAN

8 Maart Internationale Vrouwendag 2016
Het PEN International Women Writers Committee vroeg ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag extra aandacht voor die schrijfsters in de wereld die dagelijks geconfronteerd worden met onvoorstelbare uitdagingen. ‘Wij verkondigen al jaren, dat vrouwelijke schrijvers een unieke en wezenlijke rol spelen bij het creëren van belangstelling voor thema’s die specifiek meisjes en vrouwen betreffen en bij het bewerkstelligen van positieve veranderingen in dezen. We zullen ons werk voortzetten teneinde een wereldwijde omgeving te creëren van gelijkheid, veiligheid en rechtvaardigheid voor alle vrouwen’, aldus Elisabeth Nordgren, voorzitster van PI – WWC. PEN Nederland sloot zich van harte aan bij deze jaarlijkse campagne en vroeg aandacht voor de twee Iraanse gevangenen:

Mahvash Sabet, docente en dichteres, die een gevangenisstraf uitzit van twintig jaar in de Evin-gevangenis in Teheran. Ze is een van de zeven Baha’i-leiders die bekend staan als ‘Yaran-i-Iran’ (‘Vrienden van Iran’) en die sinds 2008 in hechtenis zitten vanwege hun geloof en activiteiten voor de Baha’i-gemeenschap in Iran.

Narges Mohammadi, een onafhankelijke journaliste en voormalig vice-voorzitster van het Centrum van de Verdedigers van de Mensenrechten, moeder van twee kinderen, getrouwd met Tahghi Ramani, een journalist/activist die in totaal 17 jaar in de gevangenis heeft gezeten.
Zij werd in mei 2015 gearresteerd en aangeklaagd vanwege ‘het verspreiden van propaganda tegen het systeem.’ Tot op heden is haar rechtszaak telkens opnieuw uitgesteld. Mohammadi lijdt aan neurologische aandoeningen en men maakt zich ernstig zorgen over haar gezondheid en welzijn.
Zij was ook de schrijver aan wie we onze eerste SIRENEMAIL wijdden. (Zie onderaan dit verslag). Op 20 april stond Mohammadi voor de rechter, op 17 mei is haar advocaat op de hoogte gebracht van het vonnis, namelijk nog eens tien jaar gevangenisstraf.
Aan de internationale PEN-gemeenschap schreef zij vanuit de Evin gevangenis een brief, die werd ontvangen door PEN Denemarken, waar Mohammadi erelid is. In haar brief riep Narges Mohammadi ons op om te protesteren tegen haar eenzame opsluiting als een vorm van psychologische marteling en een inhumane straf. Wij publiceerden haar brief op de sociale media en sloten ons aan bij de oproep van PEN International door een dringend beroep te doen op schrijvers in Nederland om hun solidariteit te betuigen in woord en geschrift.

Nowruz. Evenals PEN International ondersteunde PEN Nederland het initiatief van Amnesty International: ‘Ter gelegenheid van de viering van Nowruz (Iraans en Koerdisch Nieuwjaar) wordt ons gevraagd onze Iraanse collega’s in de gevangenis een kaartje te sturen.’ Nowruz is een belangrijke feestdag in Iran, die in het hele land gevierd wordt ter verwelkoming van de lente. Zoals wij in Nederland elkaar Nieuwjaarswensen sturen, zo doet men dat in Iran voor Nowruz.

BANGLADESH
Verbannen schrijvers en bloggers uit Bangladesh kwamen samen in het Humanity House voor een boekenmarkt, documentaire en een gesprek over de politieke situatie en de opkomst van extremisme in hun land. Wij bezochten de bijeenkomst in Den Haag.
In minder dan een jaar werden vier schrijvers, een uitgever en een blogger in Bangladesh vermoord door extremisten, omdat zij zich kritisch uitspraken over religie. ‘In Bangladesh, blogging can get you killed’, kopte Amnesty daar al over.
In reactie daarop hebben diverse internationale organisaties een gezamenlijke verklaring opgemaakt, die door schrijvers uit de hele wereld werd ondertekend. Wij plaatsten die op Facebook en riepen op tot ondertekening ervan.

EGYPTE
Ahmed Naji. Meer dan honderd schrijvers uit de hele wereld hebben gehoor gegeven aan de oproep van PEN Amerika, zich aan te sluiten bij het verzoek om vrijlating van deze gevangen genomen schrijver. Hij werd n.a.v. van een paar voorgepubliceerde romanfragmenten over het leven van sex, drugs en rock ’n roll van een groepje jongeren in Caïro, veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf.
We kregen een oproep om een lezing van teksten van Ahmed Naji te organiseren. Daartoe waren wij zelf op zo korte termijn niet in staat, maar met behulp van bestaande Nederlandse vertalingen vonden we Jan Brokken bereid om tijdens zijn reeds geplande lezing in Amersfoort een fragment voor te lezen.
De Sirenemail van juni wijdden we aan Naji. (Zie daar).

MYANMAR
Maung Saung Kha, dichter en lid van PEN Myanmar zat gevangen wegens belediging van de president sinds november 2015. Na internationale druk en aandacht van onder andere PEN werd hij in juni vrijgelaten. Naar aanleiding daarvan schreven we op Facebook dat de acties van PEN (en andere organisaties) wel degelijk zoden aan de dijk kunnen zetten en spoorden we onze leden aan vooral te blijven schrijven aan en over hun van vrijheid beroofde collega’s, waar ook ter wereld.

MEXICO
Héctor de Mauléon is een vooraanstaand Mexicaans journalist en schrijver en wordt met de dood bedreigd sinds hij berichtte over de illegale drugs- en wapenhandel in zijn stad in de landelijke krant ‘El Universa’. Aangezien er vrijwel nergens in de wereld zoveel journalisten worden vermist als in Mexico is hij zijn leven niet zeker. Hij was onze Sirenemail-schrijver van juli.

SAOEDIE-ARABIE
Het volgende bericht over Raif Badawi stond afgelopen januari in de nieuwsbrief van PEN Nederland, waarin we verslag deden van onze activiteiten in 2015: ‘De bekende casus van de Saoedi-Arabische Raif Badawi, die vanwege het beledigen van de islam werd veroordeeld tot tien jaar celstraf en twintig weken lang vijftig stokslagen, noopte ons tot actie. Hij was een van de Empty Chairs tijdens het PEN-congres in Québec en ontving recentelijk de Sacharov-prijs.’ Op 17 juni (2016) zat Raif Badawi al vier jaar in de gevangenis. Er staan hem nog zes jaar te wachten als er internationaal geen actie wordt ondernomen. Daarom steunden wij de oproep van PEN Schotland om vóór 16 juni 12.00 uur ’s middags hun brief te ondertekenen, en vroegen wij onze leden hetzelfde te doen.

Voorts plaatsten wij nog berichten over:

World Refugee Day
Met de publicatie van een gedicht van onze ‘Asielzoeker des Vaderlands’, Rodaan Al Galidi, sloten wij aan bij de aandacht voor ‘World Refugee Day’ van PEN International.

en

‘Edward Snowden moet vrij & beveiligd – zonder angst om aan de VS te worden uitgeleverd – naar Oslo kunnen reizen om de Ossietzky Prize in ontvangst te kunnen nemen.’ Wij tekenden de petitie van PEN Noorwegen en riepen onze leden daar ook toe op.

SIRENEMAIL
Op maandag 2 mei jl. zijn we een nieuw initiatief begonnen om onze leden te betrekken bij onze acties: de maandelijkse ‘Sirenemail’.

De procedure is als volgt. Wij kiezen maandelijks één schrijver die gevangen zit, of vervolgd of bedreigd wordt, en die op dat moment onze steun goed zou kunnen gebruiken. Vanaf het moment dat de sirenes gaan op de eerste maandag van de maand om 12.00 uur t/m de volgende dinsdag 12.00 uur kunnen de leden zich bij de door ons voorgestelde actie aansluiten en een persoonlijk bericht te sturen aan de betreffende schrijver. Dit in het kader van ‘hoe meer zielen, hoe meer effect’.

Wij vroegen die eerste maandag aandacht voor de Iraanse journaliste Narges Mohammadi, een prominente mensenrechtenactiviste, moeder van twee kinderen, getrouwd met Tahghi Ramani, een journalist/activist die in totaal 17 jaar in de gevangenis heeft gezeten. Haar man en kinderen hebben het land inmiddels verlaten. (Zie verder onder Iran).

Maandag 6 juni vroegen we onze leden een bericht te sturen naar de bekende Egyptische schrijver Ahmed Naji, die veroordeeld werd tot twee jaar gevangenisstraf n.a.v. van enkele voorgepubliceerde romanfragmenten over het leven van sex, drugs en rock `n roll van een groepje jongeren in Caïro. Hij zit in de Tora gevangenis in Caïro. (Zie verder onder Egypte).

Maandag 4 juli riepen wij onze leden op om te schrijven naar de vooraanstaande Mexicaanse journalist en schrijver Héctor de Mauléon. Hij wordt met de dood bedreigd sinds hij in zijn krant berichtte over de drugshandel in zijn stad. (Zie verder onder Mexico).

TOT ZOVER.