Berichten uit een Turkse cel
Wat moet ik me voorstellen bij het dagelijks leven van de inmiddels zeker honderdvijftig schrijvers en journalisten in een Turkse cel?
Die vraag dringt zich al een tijdje aan me op – oud-correspondent in Turkije en bestuurslid van PEN – nu er elke dag nieuwe mensen worden gearresteerd en nieuwe vonnissen worden uitgesproken. Waar denken ze in gevangenschap aan, wat houdt hun uit de slaap? Zijn ze in staat om te blijven schrijven? Kortom: hoe ziet het bestaan van deze voorvechters van het vrije woord er uit: zonder toegang tot internet, met slechts een beperkt aantal boeken en een handjevol familieleden en vrienden die hun een half uur per week vanachter glas mogen bezoeken?
Ik vroeg Turkse kennissen of ze schrijvers of journalisten kenden die in de gevangenis dreigden te verdwijnen. Een van hen zei: ´Ken je Ayşe Düzkan , haar vonnis van achttien maanden is recent in hoger beroep bekrachtigd. Ze heeft een afscheidsbrief gepubliceerd.’
Het was eind 2018, ze was nog op vrije voeten, en ik belde haar met de vraag of ze bereid was aan PEN-Nederland te berichten over haar leven in gevangenschap. Op de haar kenmerkende optimistische toon zei ze spontaan ja. Ze vertelde dat ze naar de vrouwenafdeling van de Bakirköy-gevangenis in Istanbul ging. Inmiddels verblijft ze daar sinds 29 januari 2019.
Ayşe Düzkan (59) is feministe, columniste, uitgever (van onder meer de Turkse vertaling van De maakbare man van Maxim Februari), schrijver van non-fictie en een linkse activiste. Haar vergrijp is dat ze in 2016 solidair was met de bedreigde, voormalige Turks-Koerdische krant De Vrije Agenda. Voor een dag fungeerde ze, net als vijfenvijftig anderen, als hoofdredacteur van dit inmiddels op last van de overheid gesloten dagblad. In haar afscheidsbrief legt ze uit dat ze slechts opkwam voor de persvrijheid en de vrede in Turkije.
Naast die gestaag groeiende stroom schrijvers en journalisten die achter de tralies verdwijnen, ontvluchtten in de afgelopen jaren duizenden anderen Turkije. In exile ervaren ze, aldus Ayşe Düzkan in haar afscheidsbrief, hoe moeilijk het is om ver weg te zijn van familie en vrienden en afgesneden te zijn van de taal waarin ze schrijven. Zij koos er mede daarom voor om haar straf in Turkije uit te zitten.
Met de berichten die ze onregelmatig per post vanuit de Bakirköy-gevangenis in Istanbul stuurt, wil PEN-Nederland een gezicht geven aan alle schrijvers en journalisten in Turkije die hun dagen noodgedwongen in de gevangenis moeten slijten.
Froukje Santing (bestuurslid PEN)
Lees hier de steunbrief aan Ayşe Düzkan van de International Federation of Journalists.
Lees hier de eerste brief van Ayşe Düzkan in de Berichten uit een Turkse cel-reeks.
